آتوپی در سگ وگربه (ATOPY)

آتوپی در سگ وگربه

(ATOPY)

آتوپی یکی از شایعترین بیماری حساسیتی مخصوصا در نژادهای تریر در ایران است .این بیماری یک نوع آلرژی پوستی است که در اثرتنفس ، بلع و یا نفوذ پوستی مواد حساسیت زا( آلرژن ها) به بدن حیوان ایجاد میشود. ایمنی حیوان به این مواد که در اثر تنفس ، خوردن یا از طریق جذب پوستی وارد بدن میشوند واکنش نشان داده که به صورت حساسیت و خارش ظاهر میشود. از مواد حساسیت زای متداول که باعث ایجاد این نوع حساسیت میشوند میتوان به گرد و خاک خانه ، مایت های (جانوران ریزمیکروسکپی) گرد و خاک خانه ، کاغذهای چاپی (روزنامه) ، گرده گل ها ، گیاهان و درختان ، پر، پشم، شوره پوست ، دود تنباکو وغیره اشاره کرد .

آتوپی زمینه ژنتیکی داشته و ارثی است . به دلیل اینکه آتوپی زمینه ژنتیکی دارد بنابراین در برخی نژادهای سگ مثل وست هایلند وایت تریرها،روتریور،شارپی ،دالماسین، بول داگ ، بیگل ، پاگ ، باکسر، کوکر اسپانیل آمریکایی بیشتر از سگهای دیگر دیده میشود.این بیماری هم در سگ وهم در گربه دیده میشود. هر دو جنس نر و ماده به طور برابر مستعد به این حساسیت هستند.

سگهای دارای استعداد ژنتیکی از طریق خوردن، استنشاق و دریافت آنتی ژن بطریقه زیر جلدی، تولید IgE اختصاصی آلرژن میکنند. IgE به ماست سل های بافتی خصوصا در پوست ( ارگان هدف اولیه در آتوپی سگ ) متصل می شوند. ماست سل های متصل به IgE با آلرژن موجب تخریب گرانولهای ماست سل می شوند.

دومین اختلال ازدیاد حساسیت پوستی سگها از نظر موارد وقوع (بیش از ۱۵٪)، آتوپی است. (مهمترین اختلال ازدیاد حساسیت پوستی در سگها درماتیت آلرژیک ناشی از گزش کک است).

آتوپی سگها بیشتر در جنس ماده دیده میشود. در ۷۰٪ موارد آتوپی در سن ۳-۱ سال دیده می شود.

علایم :

خارش مهمترین نشانه بالینی آتوپی است . شروع علایم خارش ابتدا می تواند خفیف و به صورت فصلی باشد اما با گذشت زمان و افزایش سن کم کم علائم شدیدتر و غیر فصلی گشته که در تمام سال اغلب دیده می شوند . عموما حیواناتی که به الرژن های فصلی حساسند (مثل گرده گل و گیاهان ) بیشتر علائم را فصلی و انهایی که به موادی همچون گرد و خاک حساسند در تمام فصول می توانند از خود نشان دهند.

خارش به صورت مالیدن سر و صورت و بدن به فرش یا زمین ، لیسیدن، گاز گاز زدن ، خاراندن و جویدن یک یا چند قسمت بدن می تواند تظاهر پیدا کند. در موارد شدید برخی از حیوانات برای تسکین خارش ، خود را روی زمین می غلتانند.دست ها و پاها، پوزه و صورت ،گوشها ، ارنج و یا نواحی داخل ران از بیشترین مناطقی هستند که دچار عوارض حاصل از این بیماری میگردند. التهاب و عفونت های عود کننده گوش ، التهاب و قرمزی چشم واطراف چشم نیز از دیگر نشانه های این بیماری ممکن است باشند . در مراحل پیشرفته بیماری نشانه هایی همچون ریزش مو و کچلی ، زخم شدن پلکها ، زخم و التهاب پوست ،تغییر رنگ و ضخیم شدن پوست میتوانند ایجاد گردند. لیسیدن بیش از حد به خاطر وجود خارش می تواند باعث تغییر رنگ موهای محل لیسیدن (زرد تا قهوهای تیره) شود. بیشتر موارد شروع علایم خارش در این بیماری بین سنین 1 سالگی تا 3 سالگی است. شروع علایم خارش در سگهای بالاتر از 7 سال غیر معمول است و در این موارد میبایست به علل دیگر ایجاد خارش مشکوک شد.

نشانه های آتوپی در گربه ها تا حدودی با سگها ممکن است متفاوت باشند. به خاطر وجود خارش ، گربه خود را بیش از حد میلیسد و تیمار میکند . این عمل می تواند باعث کم پشت شدن پوشش و یا کچلی در مناطقی مثل روی شکم ، داخل ران یا در پشت گربه شود.عفونتهای عود کننده گوش ، ایجاد برخی الرژیی های تنفسی ، التهاب و یا زخم های جلدی در ، صورت و اطراف گوش ها ، تنه و گردن نیز از دیگر نشانه های آتوپی است که میتوانند دیده شوند. بعضی از گربه ها دائما با پاهایشان پشت گردن و یا صورت خود را می خارانند. التهاب پوست ارزنی یک نشانه بالینی معمول در گربه های مبتلا به این بیماری است. به این علت به ان التهاب پوست ارزنی می گویند چرا که وقتی دست بر روی پوست گربه دست کشیده شود حالت برامدگی های دانه دانه ریز همانند دانه های ارزن زیر دست احساس میشوند.این ها برامدگی ها قرمز رنگ و کوچک هستند که اغلب با خارش و ریزش مو همراه اند .التهاب ارزنی پوست بیشتر در قسمت سر ،گردن ، زیر چانه تا زیر گردن و پشت گربه دیده میشوند.

ابتدا خارش ایجاد شده و حیوان به خاطر خاراندن بیش از حد باعث صدمه زدن به پوست و ایجاد خراش در ان میشود . ایجاد خراش باعث نفوذ عوامل عفونی به پوست شده و میتواند عفونت های میکروبی یا قارچی را ایجاد نماید. به این عفونتهای باکتریایی و یا قارچی اصطلاحا عفونتهای ثانویه میگویند که خود این عفونتها باعث تشدید خارش در حیوان نیز میشوند .

در برخی مواقع عواملی دیگری به همراه آتوپی دست به دست هم داده و موجب تشدید الرژی میگردند .از این عوامل میتوان به وجود همزمان حساسیت غذایی، حساسیت ناشی ازگزش کک و یا الودگی های انگلی اشاره کرد.

هیپر رهیدروز (افزایش پاتولوژیک تعریق): در ۱۰٪ از سگهای آتوپیک وجود دارد. علائم بالینی غیر جلدی بندرت دیده می شود و شامل رینیت، آسم، کاتاراکت، اختلالات ادراری و معدی روده ای و نیز ازدیاد حساسیت هورمونی می باشد.

سگهای ماده اتوپیک سیکل نامنظم، باروری پائین و افزایشی آبستنی کاذب را نشان می دهند .

ائوزینوفیلی در آتوپی نادر است مگر سگها به انگلهای داخلی یا خارجی مبتلا باشند.

تشخیص :

تشخیص اولیه آتوپی عموما بر اساس وجود خارش در محل های متداول و مشخص بیماری مثل لیسیدن دائم کف دست و پا ، خاراندن مداوم گوشها ، اطراف ارنج و بغل های ران انجام میگیرد. خارش در ابتدا میتواند به صورت فصلی باشد.البته بعضی از سگها در تمام فصول خارش را از خود نشان میدهند. بسیاری دیگر در ابتدا خارش فصلی داشته اما با ادامه یافتن روند بیماری و افزایش سن این خارش به صورت غیروابسته به فصل و به طور دائم دیده میشود.

اصولا دامپزشک با توجه به وجود حداقل 3 تا از فاکتورهای زیر میتواند به وجود آتوپی مشکوک شود :

1-وجود خارش که با تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی (کورتن ها ) مثل پردنیزولون یا دگزامتازون کاهش یا قطع میشود.

2-وجود الگوی انتشار بیماری برروی بدن حیوان (سرخی لاله گوش ،سرخی و التهاب بین پنجه ها )

3- حذف دیگر علل شایع خارش (مثل گال یا سایر انگلها ،عفونت های باکتریایی و یا قارچی ، سایر حساسیت ها همانند حساسیت ناشی از گزش کک ، حساسیت غذایی و ...)

4-وجود التهاب یا عفونت های پوستی عود کننده

5- نژادهای مستعد به اتوپی و شروع علائم از سنین بین 1-3 سال

به علت اینکه در ایران تعداد زیادی از نژادهای تریر وجود دارند آتوپی علت بسیاری از مراجعات به مراکز دامپزشکی است . این بیماری به عنوان یک بیماری شایع در این نژاد (مخصوصا وست هایلند وایت تریر) محسوب میشود.

تست داخل جلدی (Intradermal Skin test ) اصلی ترین ازمایش تایید کننده برای اثبات آتوپی است .در این آزمایش به حیوان ارا بخش تزریق و موهای پهلوی حیوان را کوتاه کرده سپس مواد الرژی زا را با روشی استاندارد یک به یک زیر پوست تزریق میکنند . پس از چند ساعت جای تزریق ها را کنترل میکنند. در صورت سرخ شدن یا تورم پوست در ناحیه تزریق هر یک از الرژن ها ، احتمال وجود حساسیت به ان الرژن قوت میگیرد.آزمایشات خون اختصاصی(RAST و ELISA ) نیز برای تایید تشخیص وجود دارند اما زیاد کمک کننده به نظر نمیرسند. متاسفانه انجام هر دو ازمایش در ایران برای سگ و گربه امکان پذیر نیست.

درمان :

اتوپی درمان ناپذیر است اما می توان علایم ان را تا حدود زیادی با روشهای مختلف تحت کنترل در آورد .این کنترل ها از 3 طریق انجام می شود :

1-پرهیز یا کاهش از مواجه شدن حیوان با عوامل ایجاد کننده آتوپی (در صورتی که عامل یا عوامل شناخته شوند)

2-به وسیله بعضی از داروها ( مثل انتی هیستامین ها ، کورتیکوستروئیدها ،سیکلوسپورین)

3- کاهش حساسیت (به وسیله واکسن های حساسیت زدا)

علائم اتوپی دراغلب حیوانات با استفاده از این روشها می توانند تحت کنترل قرار بگیرند.

جلوگیری از برخورد با مواد الرژی زا اغلب مواقع امری امکان پذیر و عملی نیست با این حال می توان از در معرض قرار گرفتن حیوان به مواد الرژی زا را تا حدودی جلوگیری نمود. به عنوان مثال اگرمشخص شد سگ شما به گرده گیاهان حساسیت دارد او را در زمانهای طلوع و غروب که گرده افشانی گیاهان زیاد است و همچنین در چمن زارها یا موقع هرس چمن ها به پیاده روی نبرید.در مواقع گرد گیری سگ را به خارج از خانه یا اطاق دیگر انتقال دهید و در حضور او دخانیات مصرف نکنید .با برداشتن موکت ، قالی و قالیچه ها یا جارو برقی کشیدن و گردگیری مرتب از تجمع گرد وخاک میتوان جلوگیری کرد.با تعویض مرتب رو تختی و روبالشی ها وعدم خرید اسباب بازی های پارچه ای یا پشمی نیز میتوان از میزان مواد الرژی زا در خانه کاست.

طیف وسیعی از داروها را برای کنترل آتوپی می توان استفاده نمود،به اختصار در مورد انها توضیحاتی میدهیم:

آنتی هیستامین ها (مثل هیدروکسی زین، لوراتیدین، ستیریزین و ...): اینها از اولین گروه دارویی هستند که برای کنترل علائم اتوپی مورد استفاده قرار میگیرند.این داروها بسیار ایمن بوده و فقط ممکن است باعث ایجاد خواب الودگی و گیجی در حیوان شوند . این عوارض معمولا بعد از مدتی از بین میروند. اشکال این داروها قدرت کم انها در کنترل خارش حاصل از آتوپی است.انتی هیستامین ها معمولا فقط در 30 -10 در صد مواقع میتوانند خارش را کنترل کنند. به همین خاطر میتوان برای افزایش اثرشان بهمراه آنها از کپسولهای امگا 3 نیز استفاده کرد. امگا 3 خود در دراز مدت خواص ضد التهابی داشته و می توانند باعث تقویت اثرات انتی هیستامین ها گشته واز میزان خارش بکاهد.انتی هیستامین ها انواع مختلفی دارند و دامپزشک می بایست مناسب ترین دارو را که بیشترین اثر برای کنترل خارش بر روی سگ یا گربه شما را دارد بر اساس ازمون و خطا انتخاب نماید.

برخی از دامپزشکان برای کنترل بیشتر خارش به همراه دو درمان قبلی از داروهای ضد ا لتهاب های غیر استروییدی (هم خانواده اسپیرین مثل ملوکسیکام استفاده نمایند.

دارو های ضد التهاب استروییدی (کورتیکواسترویئد ها یا همان کورتن ها) مثل پریدنیزولون : از این داروها در مواقعی که انتی هیستامین یا ترکیب داروهای دیگر برای کنترل خارش موثر واقع نشدند ، استفاده می شود.این داروها در کنترل خارش بسیار موثر اند اما در صورت استفاده طولانی مدت می توانند باعث ایجاد عوارض جانبی جدی و جبران ناپذیری در بدن حیوان گردند. استفاده از امپولهای تزریقی طولانی اثر (مثل متیل پردنیزولون) بعه علت شدید بودن عوارض به هیچ عنوان برای کنترل خارش ناشی از اتوپی توصیه نمی شود . همیشه در نظر داشته باشید با اینکه استفاده از کورتن ها ساده ترین و راحت ترین راه برای کنترل علایم آتوپی(مثل خارش) میباشند اما پرخطرترین روش نیز هستند.در ضمن این نوع داروها فقط باعث مخفی شدن علایم گشته بدون اینکه حساسیت را درمان کنند .اگر تصمیم به استفاده از این نوع داروها برای کنترل آتوپی گرفته شد دامپزشک همیشه در مورد عوارض استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی با صاحب حیوان نکات لازم را در میان بگذارد.

فراورده های که به صورت موضعی بر روی پوست مصرف می شوند : از فراورده های موضعی مثل شامپو(مثل شامپو جو دو سر ) ، لوسیون ، اسپری ،ژل های ضد خارش نیزمیتوان به صورت کمکی به همراه داروهای دیگر برای کنترل خارش استفاده نمود. بهتر است برای شستشوی حیوان از اب سرد استفاده شود چرا که اب داغ خود می تواند باعث تشدید خارش شود. اب کشیدن روزانه میتواند باعث کاهش بار مواد حساسیت زا از روی بدن حیوان شده و از شدت بیماری بکاهد.

واکسن های کاهش دهنده حساسیت : واکسن های کاهش دهنده حساسیت ترکیبات‍‍‍‍‍‍‍‍‍ رقیق شده مواد الرژی زا بعلاوه بعضی داروهای سرکوب کننده ایمنی هستند که باعث کاهش حساسیت در حیوان میگردد. تزریق مواد الرژی زای رقیق شده به حیوان موجب میشود پاسخ بدن در برخورد با ماده الرژی زای اصلی در محیط بسیار کمتر شود . این واکسن ها بسته به نوع ماده حساسیت زایی که در بدن حیوان باعث الرژی می شوند متفاوت هستند. فاصله تزریق ها بسته به نوع دارو و از هر حیوان به حیوان دیگر مختلف (از یک ماه یکبار تا سالی یکبار) میباشد.این یکی از بهترینروش های کنترل برای حیواناتی است که بیش از 4-6 ماه در سال علائم از خود نشان داده و این علائم توسط امگا 3 و انتی هیستامین ها کنترل نمیشوند. متاسفانه این نوع درمان در ایران در دسترس نمی باشد.

به تازگی دارویی به نام تجاری آتوپیکا (Atopica) که حاوی سیکلوسپورین است به بازار امده که با موفقیت زیادی برای کنترل علائم بیماری آتوپی همراه بوده است. اثرات این دارو پس از دورهای حدود 2-4 هفته ایجاد میشود و از ان میتوان برای کنترل کوتاه مدت یا بلند مدت عوارض آلرژی استفاده کرد. متاسفانه نوع مخصوص سگ وگربه به ایران وارد نمیشود.

اتوپی درمان قطعی ندارد و این مشکل مادام العمر گریبان گیر سگ یا گربه خواهد بود .گاهی علائم شدید و گاهی خفیف میشوند.اما با استفاده از درمانهایی که به انها اشاره شد می توان تا حدود زیادی بیماری را تحت کنترل در اورد. با این حال بعضی از بیماران با وجود تحت درمان قرار گرفتن باز هم علایمی را میتوانند از خود نشان دهند . بنابراین صاحبان سگ و گربه های مبتلا به اتوپی جدا از هزینه بر بودن کنترل بیماری می بایست صبر و حوصله زیادی نیز برای ادامه درمان داشته باشند.

vetshoop.ir

اپلیکیشن موبایل دامپزشک همراه

برای تهیه محصولات دامپزشکی و دامپروری ، کتابها و فیلم های آموزشی از قسمت زیر استفاده کنید.