آسیب پرندگان زنبور خوار به کلنی زنبور عسل

پرندگان زنبور خوار

پرندگان زنبور خوار شامل :

مروپیده ها :

در ایران تعدادی پرندگان از زنبور عسل و یا سایر حشرات تغذیه می کنند که مهمترین آنها پرندگان خانواده مروپید ها می باشند . پرندگان این خانواده به صورت اجتماعی زندگی کرده و بیشتر از حشرات راسته بال غشائیان به خصوص زنبور عسل تغذیه می کنند . نحوه تغذیه به این صورت است که زنبور ها را در هوا شکار کرده و سپس در محلی مانند روی شاخه درخت روی سیم تلفن و یا برق قرار گرفته و از آن تغذیه می کنند . از این خانواده سه گونه در ایران انتشار دارد که از حشرات و بخصوص زنبور عسل تغذیه می کنند . پرندگان پس از تعداد زیادی زنبور در چینه دان خود شیره آنها را مکیده و بقایای سخت غیر قابل جذب را به صورت توده فشرده بیضی شکل از دهان خارج می کند .

پرنده زنبور خوار کوچک Meropes Orientalis :

این پرنده حدود 25 سانتیمتر طول داشته و از دو گونه دیگر کوچکتر است که بوسیله پرو بال سبز ، خط مشکی ، طوق سینه ای سیاه و گلوی آبی به آسانی شناخته می شود . این پرنده کمتر از سایر زنبور خوار ها اجتماعی بوده و بصورت آفت دیده می شود .

زنبور خوار سبز کوچک بیشتر در نقاط خشک و گرم ، در لابلای درختان ، زمین های مزروعی و بیشه های گرم زندگی می کند انتشار این پرنده در جنوب شرق ایران می باشد .

پرنده زنبور خوار معمولی Meropes Apiaster :

این پرنده به طول 27 سانتیمتر ، رنگارنگ با منقاری دراز و خمیده می باشد . دو شاهپر وسط دم دراز بوده و از فاصله دور براحتی قابل تشخیص می باشد . پرنده ای است اجتماعی اغلب روی سیم های برق و تلفن می نشیند . از نظر محل زندگی این پرنده فضای باز پر بوته و کم درخت ، تیر های برق و غیره را ترجیح می دهد . در سوراخ های دیوار رود خانه های ، گودال های شنی و بریدگیهای زمین و گاهی حتی در زمین هموار بطور دسته جمعی زندگی می کنند . این پرنده در اغلب نقاط ایران بجز مناطق جنوبی،جنوب غرب و جنوب شرق زندگی می کنند .

زنبور خوار گلو خرمائی Meropes Supercilliosus :

پرنده ای است به طول 30 سانتیمتر سطح پشتی پائین ، سینه و شکم سبز یکدست و فاقد نوار سیاه در زیر گلو است . سطح زیر ین بالها تقریباً خرمائی رنگ .شاهپرهای وسطی دم آنها بلند تر از زنبور خوار معمولی است . محل زندگی آنها بیشتر دشتهای باز ، زمین های زراعی و آبیاری شده و باتلاقهاست . زنبور خوار گلو خرمائی بطور دسته جمعی در سوراخ های دیوار ساحلی رود خانه ها و تپه ها و گودالها لانه می سازد در اغلب نقاط ایران انتشار دارد .

روش مبارزه با پرندگان زنبور خوار:

- استفاده از تفنگ برای ترساندن

- سموم شیمیایی

سموم شیمیایی مثل آزانتول و کُمافوز و داروی پریزین را روی زنبوران میریزند .این دارو ها روی زنبور اثر ندارند ولی به هنگام خورده شدن پرنده مسموم می شود و میمیرد. البته این روش مخاطراتی به همراه داشته و نیز به دلایل زیست محیطی توصیه نمی گردد.

- شاهین دست آموز

- در مناطقی که جمعیت این پرنده زیاد است توصیه می شود نسبت به انتقال کندو ها به منطقه دیگر ی که این پرنده گان وجود ندارند اقدام شود .

-استقرار کندوها در مناطق مرتفع تر با توجه به سقف پروازی تیره سبزه قبایان و زنبور خوران و راسته گنجشک سانان

-دور بودن زنبورستان از دکلها وتیرهای سیم برق وتلفن

-استقرار کندوها در مساحت محدودتر جهت تسلط زنبوردار به همه زنبورستان و دور کردن به موقع زنبور خوار

-زدن رنگ قرمز به بعضی تخته سنگها و آویزان کردن پارچه قرمز رنگ روی شاخه های اطراف زنبورستان

-ایجاد صدای شترق با منجنیق دستی سنتی یا استفاده از ترقه های کبریتی(البته با در نظر گرفتن آرامش منطقه ودر حد اعتدال)

-پخش صدای پرندگان شکاری حتی از موبایل (البته در حد اعتدال)

-استفاده از تیرکمان وپرتاپ سنگ جهت فراری دادن نه کشتن.

-استفاده از روش تلقیح مصنوعی ملکه

یک روش ابتکاری این است که از نوارهای کاست قدیمی (Tape) استفاده کرد. بدین صورت که ابتدا در اطاف زنبورستان و محل تجمع زنبور ها پایه هایی نصب نمود. سپس نوار ها را از داخل کاست بیرون آورده و به پایه هایی که از قبل نصب کرده ایم ببندیم. سر و صدای ناشی از وزش ملایم باد باعث بروز صداهایی میشود که پرندگان زنبور خوار از آن وحشت میکنند و از محل زنبورستان دور میشوند.

در صورت بروز جنین مشکلی تا انتقال زنبورها به مکان دیگر حتما بایستی نسبت به تغذیه آنها با شربت اقدام نمود شوند تا حداقل در گرسنگی نمانده و تخمگذاری و تکثیر نسل را ادامه دهند .

vetshoop.ir

اپلیکیشن موبایل دامپزشک همراه

برای تهیه محصولات دامپزشکی و دامپروری ، کتابها و فیلم های آموزشی از قسمت زیر استفاده کنید.

 

لوک آمریکایی لارو زنبور عسل ( American foulbrood )

لوک آمریکایی لارو زنبور عسل

( American foulbrood )

لوک آمریکایی یک بیماری واگیر است که گسترش جهانی دارد, لاروها و شفیره های زنبوران عسل را مبتلا می نماید. با توجه به اهمیت آن و اثراتی که بر کلنی های زنبور عسل دارد , تدابیرخاصی برای پیشگیری از بیماری پیش بینی شده است. نام لوک( به معنی لباس کهنه ومندرس ) خیلی قبل از شناخت عامل بیماری، توسط زنبوردارانی که, لاروهای زنبوران را دگرگون شده و فاسد می یافتند و قابهای مومی آنها, توسط پروانه موم خوار خراب شده بود، به این بیماری اطلاق گردیده. بنظر میرسد که لوک آمریکایی باید از زمانهای باستان شناخته شده باشد. ارسطو این بیماری را توصیف نموده ، وی این بیماری را بدلیل رنگ لاروها ,زنگ زدگی, نامیده است. تا سالهای 1900 به اشتباه تصور میکردند که بین رطوبت و ایجاد بیماری، یک ارتباط وجود دارد, همانگونه که بین آب و زنگ زدگی ارتباط برقرار است. در سال 1769، یک زیست شناس بنام شیراک ، در کتاب داستان زنبوران, عوامل مختلفی مثل گذاشتن تخم های بد توسط ملکه، وضعیت بد لاروها را به لوک آمریکایی نسبت داده, او برای ریشه کن کردن بیماری ، روش هایی را که برای مقابله با سایر عوامل عفونی بکار میرود پیشنهاد کرده است. روش های توصیه شده برای مقابله با این بیماری که توسط زنبوردار ملکه اتریش توصیه شده از قبیل بچه گرفتن از کلنی ها، جوان کردن کلنی ها و تعویض کندو ، قابل چشم پوشی نیست. در سال 1885 احتمال دخالت باکتری در این بیماری مطرح شد، به دنبال آن در سال 1904 وایت این میکرب راکشف کرد و نام بیماری حاصله از آن را لوک آمریکایی نامید. لوک آمریکایی بعداً توسط دانشمندان آلمانی توصیف گردید.

عامل ایجاد کننده:

عامل این بیماری یک باکتری بنام پانا باسیلوس لاروا Paenibacillus Larvae است این باکتری در شرایط مناسب برای تکثیر به شکل میله ای ( باسیل ) و در شرایط نامناسب به شکل مقاوم (اسپور) در می آید .

فرم فعال :

فرم فعال یا رویشی باکتری که قابلیت رشد و تکثیر دارد به شکل باسیل و گرم مثبت است. اندازه آن 3.5 × 0.5میکرون است. در پیرامون آن یک مجموعه تاژک قرار دارد و 30 تا 35 تاژک متحرک دارد . با این وجود تحرک آن ضعیف میباشد.

فرم مقاوم :

باکتری پس از ورود به بدن لارو رشد و تکثیر نموده تا زمانیکه شرایط تکثیر محدود شود یا در صورت مواجهه با عوامل محدود کننده دیگر ، باکتری کوتاه و میله ای شکل شده , تاژک های خود را از دست داده و در مرکز یا در نزدیک انتها دارای هاگ میشود. که فرم مقاوم باکتری است . این اسپور یا هاگ در لبه ها دارای توازن نیست اندازه آن از 1.5× 5 میکرون میباشد . با میکروسکوپ چشمی بنظر خالی میرسد، چون با رنگ آمیزی , داخل آن رنگ نگرفته ولی خارج آن رنگ می گیرد. زمانیکه شرایط مناسب باشد، در عرض 24 تا 48 ساعت هاگ تغییر شکل داده و از آن یک باسیل متولد میشود . سپس باسیل ها (به طریق تقسیم دوتایی) تکثیر میشوند. باسیل هایی که میخواهند تقسیم شوند خیلی از سایر باسیل ها کوتاه ترند .محققین حد مقاومت اسپور را بدین شکل توصیف کرده اند:

-در برابر اشعه ماوراء بنفش مقاوم است.30 دقیقه در فرمل 20درصد مقاوم است. 14-12 ساعت در معرض مستقیم اکسید اتیلن دوام میآورد.

-در مقابل تخمیر مقاومت دارد.

-اسپوری که داخل شفیره آلوده باشد, میتواند 8 ساعت در حرارت خشک 100 درجه سانتی گراد, مقاومت نماید.

-اسپور در آب100 درجه به شکل معلق 12 تا 15 دقیقه مقاومت دارد.

-بیش از یک سال در داخل عسل دوام دارد.

-عواملی که عنوان شد در بروز بیماری نقش هماهنگ دارند. ماسن توانست بوسیله اسپور هایی که از پولک یا کروت حاصله از لوک بدست آمده بود, بعد از سی سال بیماری را ایجاد نماید.

-از طرف دیگر تاکنون هیچ تفاوتی بین گونه های متعدد باسیل بدست آمده از مناطق مختلف دنیا, مشاهده نشده است.

عوامل مستعد کننده :

برخی از نژادها و گونه های زنبور عسل به لوک آمریکایی حساستر و آسیب پذیرتر میباشند. این خصوصیت میتواند به عوامل زیر ارتباط داشته باشد:

حساسیت ژنتیکی:

بعد از واگیری کلنی هایی که مقاومت دارند میتوانند دوباره تولید را از سرگیرند ولی کلنی های حساس تلف میشوند. نژاد اصلاح شده مقاوم به لوک آمریکایی ، در نسل های بعدی زنبورانی را تولید نموده که به سایر بیماری ها حساس بوده است.

تمایل به غارت:

برخی نژادها تمایل فراوان به غارت داشته و بدلیل ابتلا به بیماری دارای کلنی های ضعیف بوده و عامل انتشار بیماری می باشند.

 نظافت گری:

زنبوران نظافت گر این خاصیت را دارند که لاروهای آلوده را شناسایی و از کندو حذف کنند. اگر این حذف قبل از گسترش آلودگی انجام شود , بیماری بروز نخواهد کرد. نظافت گری فاکتوری حساس است و همیشه قابل محاسبه نیست و تحت تأثیر قدرت کلنی میباشد، به سن و وضعیت ژنتیکی زنبور بستگی دارد. در از بین بردن اغلب بیماریهای نوزادان نقش تعیین کننده دارد.

تغییر محیط یا جابجایی کندوها:

یک عامل مستعد کننده دیگر است اگر تغییر محیط یا جابجایی از نظر محیطی خیلی متفاوت باشد , این جابجایی توازن کلنی را بر هم می زند و آنها را نسبت به ابتلاء به لوک آمریکایی آسیب پذیر میسازد .

بیماریزایی:

تکثیر باسیل یا میکروب بیماری در بدن لارو زنبور عسل باعث متلاشی شدن بافت ها میشود . برخی از مؤلفین گزارش داده اند که سمی توسط میکروب ترشح میشود که سیر تکاملی لارو را مختل میکند. زنبوران نظافت گر این حالت لارو را تشخیص داده و لارو های آلوده را حذف می نمایند.

در بین نهمین و یازدهمین روز (آخر مرحله لاروی ، یا شروع مرحله شفیره ای ) لارو تلف می شود.

در این بیماری تغییرات لارو در چهار مرحله مشاهده میشود:

مرحله اول:

 شکل و قطعات بدنی لارو محفوظ مانده اما رنگ سفید صدفی و انعطاف لارو ، بسته به میزان تکثیر باسیل در لارو ، از بین میرود. در این مرحله واگیری ممکن نیست.

مرحله دوم:

 در این مرحله فرم قطعات بدنی از بین رفته، لارو قهوه ای و چسبناک میشود. باسیل ها شروع به هاگ دار شدن می نمایند. واگیری در این مرحله ممکن است.

مرحله سوم:

 لاروها در این مرحله کشدار بوده و چیزی ندارند مگر اسپور یا هاگ. واگیری در این مرحله حداکثر است.

مرحله چهارم:

 در این مرحله حالت لارو کشدار میشود, لارو به دیواره حجره چسبیده و بعد از خشک شدن,پلاک تشکیل میشود. در این مرحله چیزی به جز اسپور یافت نخواهد شد.

با گذر از مرحله درمان ساده یا خودبخودی به مرحله درمان مشکل و سپس به خیلی مشکل خواهیم رسید , در این مرحله استفاده از دارو برای خاتمه بیماری یا درمان غیر ممکن است.

 علایم:

علایم لوک آمریکایی در شفیره های در بسته تشخیص را برای زنبور دار آسان می نماید.

 شفیره های موزاییک مانند:

 به این صورت که در یک کادر حجره های شفیره نامنظم در کنار لاروهای جوان در سنین مختلف مشاهده می شود . این حالت بدلیل حذف نوزادان تلف شده توسط زنبوران نظافت گر و جایگزین شدن آنها با تخم های جدید ایجاد می شود. این حالت در بیماریهای دیگری که شفیره ها را مبتلا میکنند نشانگر اختلال بیولوژیکی کلنی میباشد ,مثل پیر بودن ملکه و غیره.

فرورفتگی درب حجره ها:

درب حجره ها فرورفتگی پیدا کرده و اغلب سوراخ می شود یا توسط زنبورانی که در جستجوی لاروهای مریض میباشند تا آنها را حذف کنند جویده می شوند ، رنگ درب حجره ها معمولاً به قهوه ای متمایل به سیاه میگراید.

 بوی آمونیاکی شدید:

 مثل بوی چسبی که در قدیم توسط مبل سازان مصرف میشد، این بو بدلیل اسیدهای فرار میباشد و در ابتدای بیماری از کادرها یا قابها و در شرایط آلودگی شدید از سوراخ پرواز قابل درک است.

 لاروهای کشدار:

چسبیده به دیواره جانبی حجره ، تشکیل یک توده قهوه ای متمایل به سیاه را داده ، این علامت آلودگی شدید به لوک آمریکایی است. با فرو نمودن یک چوب کبریت داخل حجره آلوده , ماده چسبناکی به آن چسبیده که با بیرون آوردن چوب کبریت از حجره , به آن می چسبد.

 لارو خمیری:

لارو چسبناک کم کم خصوصیت کشدار بودن را از دست داده و خشک می شود، داخل حجره زنبور عسل یک توده خمیری مشاهده میشود.

پلاک های لوک:

 بعد از خشک شدن ، لاروهای چسبناک به یک پوسته قهوه ای تبدیل شده که به دیواره حجره چسبیده و حاوی چیزی بجز اسپور نیست. هر پلاک حاوی دو میلیارد و نیم اسپور میباشد. در نظر اجمالی به کادرها ,به سختی قابل رؤیت است ولی منبع انتقال بیماری است. در برخی موارد آثار بیماری در سلولها یاحجره هایی که هنوز درب آنها بسته نشده دیده میشود . لاروها کشدار و در کف حجره یا سلول قرار گرفته اند . این حالت یا بدلیل برداشتن درب حجره توسط زنبوران دیده میشود و یا اینکه عامل بیماری خیلی سریع اثر گذاشته است.

گسترش بیماری:

فقط اسپور هایی که به لوله گوارشی لارو برسند عامل ایجاد بیماری قلمداد میشوند . تعداد اسپوری که لازم است تا ایجاد بیماری نماید, خیلی متفاوت است. میتواند خیلی کم باشد یا خیلی زیاد باشد . مؤلفان از تعداد 35 اسپور تا 50 میلیون اسپور را ذکر کرده اند. این تفاوت در هنگام آلودگی تجربی بسته به سن لارو ، مقاومت کلنی در مقابل عامل بیماری ، توانایی تکثیر عامل بیماریزا و یا از دست دادن قدرت بیماریزایی و دریافت عامل بیماری توسط لارو تفاوت میکند. باسیل بیماری زمانی بیماریزا است که مستقیماً داخل همولنف تزریق شود. زنبوران را در مرحله لاروی مبتلا می کند. لاروهای کمتر از 24 ساعت بالاترین حساسیت را دارند . بنظر میرسد بعد از دو روز کاملاً مقاومت ایجاد میشود . لاروهای مسن نیاز به میزان بالای اسپور دارند تا آلودگی در آنها شروع شود. ایمنی طبیعی لاروها ضعیف است .بعد از آلودگی ، اسپور ها داخل روده باز شده و باسیل آزاد میشود. اما باسیل ها در این محل بطور محدود تکثیر میشوند. این ممانعت مقطعی میتواند به دلایل ذیل باشد:

-وجود قندهای فروکتوز و گلوکز در روده لارو

-وجود اسید در روده، که منشاء آن ژله رویال است و نقش آنتی بیوتیکی دارد .

 کیفیت ژله رویال نیز بستگی به گرده دارد .گرده هایی که نقش آنتی بیوتیکی دارند، بسته به منشأ گل و طول دوره ذخیره سازی متفاوتند .در واقع کیفیت عسلی که در تغذیه لارو بکار می رود نقش اصلی را در جلوگیری از رشد آلودگی بازی میکند. آلودگی در لارو جوان ایجاد گردیده تمام بدن لارو را مبتلا میکند. ولی علایم ابتدا ظاهر نمیشود، بلکه با تغییر سوخت وساز لارو ، در زمان شفیره ای با از بین بردن بافت روده و عبور از سد آن، بروز میکند. سریعاً داخل همولنف تکثیر و عفونت عمومی ایجاد مینماید.

اهمیت چهار مرحله از آلودگی لاروها :

برداشتن لارو در مرحله اول ، که فقط باسیل ها حضور دارند توسط زنبورانی که میخواهند عامل آلودگی را بردارند درمان خودبخودی کلنی را تسهیل می نماید. برداشتن لارو در مرحله بعد( لارو قهوه ای و چسبناک) توسط زنبوران و تماس با توده لاروهای کشدار , باعث گسترش آلودگی میشود. در رابطه با پلاک ها، تنها راه حذف, توسط زنبوران ( جویدن و بلعیدن بخشی از دیواره حجره ها و پلاک ها) می باشد. پیش معده نقش خود را در تصفیه میتواند بازی کند و 80% اسپور ها را وارد چینه دان نماید. این اسپور ها احتمال دارد داخل معده، باز شوند ولی در روده به فرم غیر بیماریزا تبدیل و حذف می شوند. برخی از انگل ها مثل لاروهای پروانه موم خوار با مصرف موم و مواد موجود در حجره ها ، از طریق مدفوع, اسپور ها را منتشر یا بدون تغییر آنها را حفظ می نمایند.

انتشار در زنبورستان و در منطقه:

گسترش بیماری به فاکتورهایی شبیه, بچه گیری، نرها، غارت، مدیریت ناصحیح , تغذیه با عسل با منشأ مشکوک ، نبودن ضدعفونی ، حمل و نقل و غیره نیاز دارد.

شخیص آزمایشگاهی لوک آمریکایی

 عامل بیماری پنی باسیلوس لاروا(paenibacillus larvae ) می باشد

که باکتری گرم مثبت ،متحرک،اسپوردارو مقاوم دربرابر شرایط محیطی می باشد.حساسترین سن ابتلا دوران لاروی بوده ودر زنبوران بالغ هیچ علایمی مشاهده نمی شود در واقع این باکتری در روده میانی لارو جوانه زده وتکثیر می یابد.سپس بتدریج به داخل همولنف نفوذ کرده وبا ایجاد باکتریمی باعث مرگ لارو می شود.وجود بوی تعفن و ترشیدگی وفرورفته وسوراخدار بودن سلولهای حاوی شفیره و همچنین وجود تعدادزیادی سلول خالی در کنار سلولهای حاوی لارو و شفیره سالم از علایم بیماری می باشند.

1.تست چوب کبریت : چوب کبریت را داخل سلول دارای لارو بیمار برده وآنرا هم میزنیم سپس چوب کبریت رابه بالا می کشیم درصورتی که محتویات بیش از2.5 سانتیمتر کش بیاید مشکوک به لوک آمریکایی می شویم (در اثر رشد باکتری محتویات بدن لارو افزایش غلظت می یابد)

2.تست لام مرطوب:که از باقیمانده فلسهای داخل سلولها استفاده کرده و رنگ آمیزی می کنیم می توان از همان محتویات در تست چوب کبریت استفاده کرد و پس از تهیه گسترش رنگ آمیزی نمود وشکل رویشی یا اسپورباکتری را مشاهده کرد.

3.تست قطره معلق:که برای بررسی حرکت براونی اسپور استفاده می شود.در این روش مقداری از مایعات همگن شده سلولهای مشکوک را روی لامل گذاشته وپس از فیکس کردن با فوشین به مدت30ثانیه رنگ آمیزی می کنیم سپس روی یک لام یک قطره روغن ریخته و لامل را در همان حالت خیس بطور وارونه روی لام می گذاریم.در صورت وجود اسپور در قطرات معلق آب می توان حرکت براونی اسپور را مشاهده کرد.

4.کشت باکتریایی:

الف)استفاده از لارو و شفیره:تعدادی لارو و شفیره را بطور استریل ازحجرات خارج کرده ودر هاون می ریزیم بازای هر 20نمونه 20سی سی آب مقطر استریل اضافه کرده و آنها را می کوبیم سپس مایع رویی را با توری صاف می کنیم و مایع باقیمانده را در دور 3000 به مدت15دقیقه سانتریفوژ می کنیم .مایع رویی را دور ریخته ورسوب باقیمانده را به مدت12دقیقه در بن ماری90درجه قرار می دهیم.پس از خنک شدن نیم سی سی ازرسوب را در محیط mygp کشت می دهیم و به مدت 72-18 ساعت انکوبه می کنیم.درصورت رشد باکتری تست کاتالاز انجام می دهیم که کاتالاز آن منفی است.مرحله بعد تهیه گسترش و رنگ آمیزی است.در صورتی که باکتری پس از3-2روز اسپوردار نشد باسیلوس لاروا نیست.

ب)استفاده از موم:مقداری آب مقطراستریل به موم اضافه نموده و آنرا در بشر حرارت می دهیم تا موم حل شود

پس از خنک شدن با پیپت استریل آنرا سوراخ کرده وموم منجمد را کنار می زنیم ومایع آنرا تخلیه می کنیم سپس آنرا در دور3000به مدت15دقیقه سانتریفوژ کرده رسوب موجود در ته باقیمانده را12دقیقه در بن ماری90درجه قرار داده و از آن برای کشت استفاده می کنیم

ج)عسل:1سی سی عسل را به 9سی سی آب مقطر استریل اضافه کرده وپس از حل شدن در دور 3000به مدت15دقیقه سانتریفوژ می کنیم سپس به میزان نیم سی سی از رسوب را در محیط mygpکشت می دهیم

د)گرده:مقداری گرده را در هاون ریخته وکمی آب مقطر استریل اضافه کرده و می کوبیم.بقیه مراحل مثل روشهای قبلی می باشد.

برای اطمینان از تشخیص ، می توان به آزمایشی صحرایی دست زد :

چوب کبریتی را داخل بدن لارو آلوده فرو کرده ، بعد بیرون می کشیم که در بیماری لوک آمریکایی حدود 3 سانتی متر مثل لاستیک کش می آید .

برای تشخیص نهایی از روش های آزمایشگاهی استفاده می شود .

پیش آگهی:

لوک آمریکایی یک بیماری خیلی حاد و خیلی واگیر است . ، اگر چاره ای توسط زنبوردار اندیشیده نشود ,در صورت عدم تغییر وضعیت کلنی از نظر مقاومت ، مرگ کلنی تنها موضوع خواهد بود.

درمان:

برای درمان, توقف بیماری و جلوگیری از ظهور مجدد لوک آمریکایی اقداماتی در چهار مرحله اجراء میشود :

 1 -اقدامات مقدماتی :

تدابیر فوری:

 درب و دریچه کلنی های تلف شده باید در اسرع وقت برای جلوگیری از غارت بسته شود. معاینه کلنی ها برای تشخیص کلنی هایی که بیمار نیستند شروع شود.

از بین بردن یا ادغام کلنی های آلوده و ضعیف :

کلنی هایی که جمعیت زنبوران بالغ آنها ضعیف است و نشان می دهند که نمیتوانند مقاومت کنند بوسیله دود گوگرد از بین برده یا با سایر کلنی های آلوده ادغام شوند. این کلنی ها خواهند توانست درمان یا انتقال به کندوی سالم را تحمل نمایند.

نابودی توسط شعله:

کلنی هایی که دود گوگرد داده می شوند و همچنین کندوهای نامناسب و شفیره های آلوده با شعله نابود شوند.

- آماده سازی جهت انتقال به کندوی سالم یا رها سازی کندوهای آلوده :

برای کلنی های که علائم بیماری را نشان میدهند می بایست مقاومت آنها را بوسیله رها سازی کندوی آلوده افزایش داد . یعنی زنبوران بالغ را در کندوی ضدعفونی شده با قابهای بافته و سالم و عاری از آلودگی قرار داد.

– آماده سازی جهت ضدعفونی و رفع آلودگی:

تمام مواد آلوده یا مشکوک به آلودگی می بایست جدا نگهداری شوند و با مواد سالم مخلوط نشوند تا ضدعفونی شوند.

2 -درمان دارویی:

به تمام کلنی هایی که علایم بیماری را نشان داده اند سه مرتبه , به فاصله یک هفته , دارو تجویز میشود . دارو با شربت شکر یا با پودر شکر ، مخلوط میشود .میزان داروهای مورد استفاده بشرح ذیل است:

اکسی تتراسیکلین :

برای هر کلنی نیم گرم ماده مؤثره ، در یک لیتر یا نیم لیتر شربت 1 به 1 , تکرار سه مرتبه به فاصله یک هفته.

 یا نیم گرم ماده مؤثره را با 50 گرم پودر شکر مخلوط نموده و در هر طرف کادرهای زنبوران پاشیده می شود . تکرار سه بار به فاصله یک هفته.

 یادآوری :

دارو طبق دستور در شربت سرد یا کمی ولرم, درست در زمان مصرف, با پودر شکر کاملاً مخلوط. گردد .

برای پرهیز از باقیماندن دارو در عسل درمان در خارج از زمان شهد باید انجام شود .فراموش نشود که درمان بعنوان پیشگیری هیچ فایده ندارد . آنتی بیوتیک مورد استفاده جلوی رشد فرم فعال باکتری را می گیرد و روی اسپور ها فاقد اثر است. بنابر این درمان در این زمان یعنی با وجود اسپور معنی ندارد و همینطور بر آلودگیهای بعدی که از بیرون می آید یا آلودگیهای مجدد در داخل کندو اثری ندارد. مگر اینکه با روش رها سازی کندوی آلوده اسپور ها را از زنبوران و کندوها جدا ساخت.

3 - رها سازی:

عملیات باید در روز روشن و در هنگام فعالیت زنبوران، انجام شود. در این زمان ورود زنبوران داخل کندوی جدید میسر است.

مراحل اجرای کار بشرح ذیل است:

-برداشتن و قرار دان کندوی آلوده روبروی محل اصلی به فاصله حدوداً یک متر .

-کندوی خالی با کادرهای بافته در محل اصلی کندوی آلوده قرارداده شود. زنبوران صحرا رو به کندوی جدید بر میگردند.

-بین دو کندو یک صفحه بزرگ کاغذی (روزنامه) به طریقی که دو دریچه پرواز را به هم مربوط کند, قرارداده شود.

-کیسه پلاستیک بزرگ برای دریافت کادرهای آلوده پیش بینی و در نزدیکی کندو قرار داده شود.

-پس از باز کردن کندوی آلوده ، کادرهای شفیره را روی کاغذ تکان داده و سپس داخل پلاستیک مخصوص قرار داده شوند. در خاتمه بدنه کندو و کف کندو روی کاغذ تکان داده می شود.

-مواد آلوده را برای جلوگیری از غارت داخل پلاستیک قرار داده و درب آنرا می بندیم.

 زمانیکه تمام زنبوران به کندوی جدید وارد شدند ، کاغذ را تا کرده همراه با مواد آلوده باقیمانده در آن , داخل پلاستیک قرار شده و سپس با شعله سوزانده میشود. رخی از زنبورداران بجای تکان دادن قابها ، ترجیح میدهند آنها را با آرامی برس بکشند . چون با تکان دادن احتمال دارد که عسل یا شربت تغذیه روی زنبوران ریخته و بهم چسبیده , بازگشت آنها به کندو مواجه با مشکل شود. البته با برس کشیدن به زنبوران ممکن است برس آلوده شود. لذا ضروری است که آنرا با غوطه ور کردن در آب ژاول ضدعفونی نمود. در فصل سرما (اواخر پاییزـ بعد از زمستان) ،یعنی زمانیکه اجراء عملیات رهاسازی زنبوران از آلودگی میسر نمی باشد مثل یا در زمانیکه شرایط آب و هوایی نامناسب است ، جا دارد راهی عملی پیدا کرد . در اینصورت با یک درمان دارویی میتوان شروع کرد.

4 - پیشگیری:

تدابیر مختلفی که برای پیشگیری از لوک آمریکایی ، انجام می شود شامل :

-داشتن کلنی های قوی با ملکه جوان ,این عمل تا حدودی ضعف تغذیه حاصل از مواد انرژی زا و پروتئینی را جبران میکند.

-پرهیز از تغذیه با عسل های با منشأ ناشناخته. همچنین تعویض قابهای یک کلنی با کلنی دیگر باید با احتیاط صورت پذیرد.

-زنبورداران می بایست بطور منظم وسایل خود را با مواد شناخته شده و مؤثر ضدعفونی کنند.

-در هنگام خرید مواد مورد استفاده ، باید ضدعفونی شوند.

-گرفتن بچه کندوهای ناشناخته نباید بدون جداسازی یا قرنطینه, آنها صورت گیرد.

بکارگیری تدابیری که شرح داده شد مانع از گسترش بیماری شده و منجر به ریشه کنی بیماری میشود. رعایت این تدابیر,ضروری است. در هنگام انتشار بیماری ، با رعایت مسایل فوق همکاری بیشتری بین زنبورداران برقرار میشود. بندرت دیده میشود که یک زنبورستان بطور کامل از لوک آمریکایی صدمه ببیند. ضروری است هر زنبور دار ، وظیفه شناس ، مراقب و محتاط به محض دیدن علایم بیماری را به مراجع ذیصلاح اعلام نماید . فقط معدودی از کلنی ها علایم کلینیکی را نشان میدهند. نابودی کامل این کلنی ها بهترین راه درمانی خواهد بود. از طرف دیگر نباید از نقش بهداشتی زنبوران در نظافت کندو , با توجه به توانایی پیش معده و آمپول روده ای در حذف آلودگی ها ، غفلت نمود. آنها با پوشش دادن و مسدود کردن حجره های مبتلا با یک ورقه ضخیم موم، همچنین با بکار بردن محصولات مختلف ضد باکتری در کندو ، بیماری راخیلی خوب درمان میکنند. اگر کلنی با یک درمان دارویی کمک شود و قابهای مبتلا را برداشته شود قدرت ضد باکتری کندو تقویت خواهد شد.

vetshoop.ir

اپلیکیشن موبایل دامپزشک همراه

برای تهیه محصولات دامپزشکی و دامپروری ، کتابها و فیلم های آموزشی از قسمت زیر استفاده کنید.

 

آکاریوزیس در زنبور عسل ( Acariosis )

آکاریوزیس در زنبور عسل

( Acariosis )

این بیماری برای اولین بار ، سال 73 در ایران گزارش شد . شیوع آن بیشتر در مناطق شمالی است .

عامل بیماری کنه ای است به نام آکاراپیس وودی یا مایت تراشه ای (Acarapis woodi ) که از گونه ی کنه های گیاهی است ، در داخل مجاری تنفسی زندگی می کند و یک انگل داخلی به حساب می آید .

این انگل چشم نداشته و دارای 4 زوج پاست . اندازه ای حدود 0.1 میلی متر داشته و تمام مراحل زندگی انگل - از تخم تا بلوغ - را در یک تراشه می توان دید .

انگل فقط تا قبل از 5 روزگی خروج زنبور از حجره ؛ یعنی قبل از 5 روزگی بلوغ زنبور می تواند از راه سوراخ های تنفسی ناحیه ی سینه وارد بدن زنبور شود ؛ زیرا از 9 روزگی به بعد سوراخ ها با موهایی بسته و محافظت می شوند .

آکاراپیس پس از ورود شروع به تخم گذاری می کند . تخم های انگل درشت بوده و به اندازه ی جثه ی انگل هستند. 3 تا 6 روز بعد از آن ، تخم ها تفریخ و بعد از 6 تا 10 روز تبدیل به کنه ی بالغ و آماده ی جفت گیری می شوند . در کل ، فاصله ی هر نسل تا نسل بعدی حدود 9 تا 14 روز طول می کشد .

بیماری زایی:

جرب مجاری تنفسی (آکاراپیس وودی)، خیلی کوچکتر از جرب واروا است، اندازه این جرب حدود 100 تا 150 میکرون و انگل دستگاه تنفسی زنبوران بالغ است.

بعد از ورود از طریق روزنه تنفسی زنبور، در داخل مجاری شروع به زندگی و تولید مثل می نماید. گاهی در کیسه های هوایی سر ، سینه و شکم زنبور عسل نیز، دیده میشود. با ورود به مجاری مذکور جهت تغذیه، جدار مجاری را سوراخ نموده و همولنف زنبور را می مکد . این عمل باعث جذب میکروب ها و سایر عوامل میکروسکوپی آلوده کننده، میشود .

زاد و ولد در این مجاری ، التهاب مجاری ناشی از سوراخ شدن آن جهت مکش همولنف،تجمع مواد دفعی حاصله از تغذیه، وهجوم سایر عوامل آلوده کننده میکروسکوپی، منجر به انسداد این مجاری میشود.

زنبور در هنگام پرواز دچار نقص در تامین اکسیژن شده ، سوخت و ساز حشره دچار اختلال گردیده ، حرارت لازم بدن تامین نمیشود . در نتیجه زنبورانی که کندو را ترک میکنند، نمیتوانند به کندو برگردند و خارج از کندو تلف میشوند .

در یک آزمایش ، گروهی از زنبوران که از اولین پرواز بهاری بازگشته، با زنبورانی که در بین راه مانده بودند، از نظر آلودگی به آکاراپیس مقایسه شدند.روشن گردید، که گروه دوم آلودگی بیشتری داشتند.

سیر زندگی آکاراپیس وودی:

جرب ها دارای سیستمی هستند که با استفاده از آن جرب ماده میتواند مثل زنبور عسل، بارور نمودن تخم را کنترل کند. تخم بارور شده (ماده)، حاوی خصوصیات ژنتیکی والدین است . در صورتیکه تخم نابارور (نر)، فقط حاوی خصوصیات ژنتیکی مادر است .

جرب ها معمولاً بعد از مرحله تخم و لارو دو یا چند مرحله شفیره ای دارند و سپس بالغ میشوند، در حالیکه جرب آکاراپیس وودی، بلافاصله بعد از مرحله تخم و لارو، بالغ میشود . این وضعیت زمان تبدیل تخم به لارو و حشره بالغ را، به دو هفته کاهش میدهد و تولید مثل و تکثیر آن سرعت می یابد .

تولید مثل جرب در داخل مجاری هوایی انجام میشود . در این محل جرب ماده 20-8 عدد تخم میگذارد ، که در همانجا رشد کرده، بالغ می شود . تعداد جرب های ماده 4-2 برابر جربهای نر است . زمان مورد نیاز برای تبدیل تخم به جرب نر 12-11 روز، و برای جرب ماده 15-14 روز است. مراحل تخم، لارو و بلوغ هر کدام 4-3، روز طول میکشد.

پس از بلوغ ، از مجاری تنفسی زنبور خارج و آماده حمله به زنبور دیگری میشود. برای رفتن به زنبور جدید به انتهای موهای حاشیه منفذ تنفسی رفته منتظر زنبور میماند .

زنبوران جوان کمتر از 9 روز برای آنها مناسب هستند ، به بدن آنها چسبیده و روی بدن زنبور قرار می گیرند . دی اکسید کربن خارج شده از منافذ تنفسی ، عامل جذب آنها به منافذ است .

انتشار

رفتار غارت در انتشار بیماری مهمترین نقش را دارد . رفتار جستجوگری و نقل و انتقال کندوها بین زنبورستان نیز در انتشار بیماری نقش دارند .

علایم

هیچگونه علایم ظاهری واضحی برای تشخیص آکاریوز بعنوان علایم عفونت، دیده نمیشود . رفتار زنبوران مبتلا، همانند ابتلاء به سایر آلودگیها میباشد.

زنبوران آلوده از روی دریچه پرواز، یا در هنگام پرواز، روی زمین می افتند . یا ممکن است بصورت خوشه های کوچک جلوی کندو تجمع نمایند . روی زمین میخزند ، از تیغه های علف ها بالا رفته ، می افتند و دو مرتبه شروع به بالا رفتن میکنند ، بالها فلج شده و قدرت پرواز ندارند . شکم زنبوران ممکن است متورم باشد یا دچار اسهال شوند . در اواخر آلودگی ممکن است زنبوران از کندو فراری شوند .

عدم قدرت پرواز، منجر به از دست رفتن زنبوران صحرا رو گردیده و باعث کاهش ذخیره غذایی کندو میشود. در چنین حالتی از جمعیت کلنی کاسته شده و ممکن است منجر به مرگ کلنی شود.

همراه شدن سایر بیماریها ، شرایط نامساعد محیطی ، کمبود گرده، کمبود شهد و خشکسالی ، منجر به تشدید عوارض حاصله از آلودگی میشود. سطح آلودگی در زمستان و اوایل بهار به بالاترین میزان میرسد.

علایم بیماری به تعداد انگل موجود در داخل مجرای تنفسی ، به عوارض حاصله از وجود انگل و انسداد مجاری هوایی و به ضایعات حاصله در دیواره مجاری, بستگی دارد.

هنگامیکه جمعیت انگل افزایش می یابد ، دیواره مجاری تنفسی که در حالت طبیعی سفید و شفاف میباشند ، تیره و کدر شده ، نقاط سیاه رنگ در آن ظاهر میشود که احتمالا مربوط به ملانین میباشد.

میزان مرگ و میر، از متوسط تا زیاد، تفاوت دارد . علایم اولیه آلودگی، بجز مقدار محدودی کاهش جمعیت، معمولاً جلب توجه نمی کند . وقتی آلودگی شدت می یابد ، علایم هویدا میشود .

این حالت در اوایل بهار، بعد از دوره زمستان گذرانی، بروز میکند ، که جرب ها در زنبوران طویل العمر زمستانی، زاد و ولد نموده اند .

عدم قدرت پرواز ، افتادن ناگهانی زنبور بالغ در هنگام پرواز ، گیج و مشوش شدن زنبور ، متورم بودن شکم و در آمدن بال به شکل K از جمله علایم این بیماری هستند .

تشخیص

برای تشخیص بیماری حلقه ی اول سینه ی زنبور را که محل اسپیراکل تنفسی است ، جدا کرده و زیر لوپ آن را بررسی می کنیم . در آلودگی انگلی ، لوله ی نای یا تراشه ، تیره دیده می شود .

روش دیگر ، استفاده از روش دیسک است . در این روش ، بند اول سینه را بریده و 24 ساعت در محلول پتاس قرار می دهیم . پتاس باعث لیز شدن عضله ها می شود . چیزی که باقی می ماند نای است که می توان آن را بررسی کرد .

روش تشخیص آزمایشگاهی مایت acarapis woodi

 در این روش حداقل تعداد 20زنبور را مورد بررسی قرار می دهیم.بدین صورت که ابتدا با اسکالپل سر و دو جفت پاهای قدامی زنبورها را قطع کرده و سپس صفحه کیتینی بین سر و سینه را برش می دهیم تا عضلات در معرض دید قرار گیرند.در صورت آلوده بودن زنبور به این مایت تراشه های تنفسی در زیر لوپ بصورت کدر مشاهده می شوند.سپس عضلات سینه را جدا کرده و آنها را بمدت یک شبانه روز در پتاس 10%قرار می دهیم تا بافتهای نرم حل شده و فقط تراشه ها باقی بمانند.روز بعد تراشه ها را بوسیله پنس یا سوزن خارج کرده و زیر میکروسکوپ مشاهده می کنیم.در صورت آلوده بودن زنبور مایت در داخل تراشه ها مشاهده خواهد شد.

در روش سریعتر از قسمت سینه زنبور برش مورب تهیه کرده روی لام گذاشته و چند قطره پتاس 10% روی آن می ریزیم سپس روی شعله حرارت می دهیم تا پتا س باعث حل شدن بافتهای نرم شود.پس از حل شدن لامل را روی آن قرار داده و با بزرگنمایی x40وجود انگل را در تراشه ها بررسی می کنیم.

روش نمونه گیری:

50 زنبور بصورت تصادفی، از کلنی مشکوک جمع آوری میشود . این نمونه از بین زنبورانی که جلو یا در حوالی کندو (3 متری)، در حال خزیدن هستند و قدرت پرواز ندارند یا بتازگی تلف شده اند، جمع آوری می شود و شامل زنبوران زنده ، در حال مرگ و مرده، می باشند . زنبوران زنده را با در الکل( اتیل الکل) قرار داده یا در فریزر (c 20 - ) منجمد می نماییم.

از مرگ زنبوران نباید بیش از 3-2 روز گذشته باشد یا باید در یخچال نگهداری شوند . در این صورت به مدت دو هفته در یخچال( 4 درجه )، یا دو ماه در فریزر( c 20 – درجه ), قابل نگهداری می باشند.

روش کار:

1-زنبور به پشت خوابانده شده، یا با شصت و اولین انگشت نگه داشته شود.

2-با یک پنس سر و اولین جفت پاها را جدا نموده و بافتهای اطراف نای را برداشته تا مجرای نای آشکار شود. نزدیکترین مجرای هوایی به منفذ تنفسی را بازرسی کرده تا آلودگی خفیف مشخص شود . آلودگی شدید، به آسانی با دیدن نقاط سایه روشن در مجاری شفاف تا تیره قابل تشخیص است. در آلودگی شدید و کهنه، رنگ مجاری از قهوه ای تا سیاه تغییر مینمایند.

3-بوسیله یک تیغ تیز از منطقه سینه ، بین بالهای جلویی و پاهای میانی،یک مقطع،گرفته می شود .

4-مقاطع را حدود 20 دقیقه در محلول 8% پتاس با حرارت ضعیف، قرار داده ، یا بمدت یک شب در محلول مذکور بدون حرارت، گذاشته شود.

5-اولین جفت مجاری تنفسی سینه ( تراشه ) ، که با بافت عضلانی پوشانیده شده ، با میکروسکوپ و عدسی 20 ، قابل رویت است . یا میتوان با جدا نمودن و انتقال تراشه به اسلاید دیگر و اضافه کردن گلیسیرین یا آب، با درشتنمایی بالاتر، مشاهده نمود .

6-جرب ها و تخم ها بآسانی از دیواره شفاف مجاری تنفسی دیده میشوند .

این یک روش تشخیص آزمایشگاهی در تشخیص آکاریوز است، که به وسیله آن آلودگی های اولیه تشخیص داده میشوند و میتوان میزان آلودگی را ثبت نمود. آلودگیهای خفیف با این روش قابل تشخیص است. در موارد استثنایی نیاز به استفاده از درشتنمایی بیشتر است. اگر ضرورت داشته باشد که برای تفکیک، بین آلودگی خفیف و شدید، از این آزمایش استفاده شود ، مشاهده تا مرحله دوم انجام میشود و با دیدن رنگ مجاری،آلودگی مشخص میشود.

روش تشخیص سریع :

یک نمونه حاوی دویست زنبور، بصورت تصادفی از کلنی مشکوک، جمع آوری پس از جدا نمودن بالها و پاهای زنبوران، آنها را در یک ظرف 100 میلی لیتری، که یک چهارم آن از آب پر شده، می ریزیم . نمونه سه مرتبه و هر بار چند ثانیه با ده هزار دور در دقیقه، بوسیله همزن برقی، یکنواخت میشود. در صورت لزوم مقداری آب به آن اضافه میشود . سپس آن را از یک صافی ( با منافذ 8/0 میلی متر ) عبور داده، حجم آن به 50 میلی لیتر رسانده شود.

مایع صاف شده در دور 1500، بمدت 5 دقیقه، سانتریفوژ می گردد. پس از خارج نمودن مایع، به رسوب حاصله، که حاوی جرب ها میباشد، چند قطره اسید لاکتیک اضافه میشود .

بعد از ده دقیقه که رشته های عضلانی حل گردید ، مقداری از رسوب را روی لام قرار داده, با یک لامل پوشانده میشود .لام آماده شده و با میکروسکوپ قابل رویت است . این تکنیک از روش قبلی سریعتر، اما دقت آن کمتر است.

در این آزمایش، جرب های خارجی[6] ، که از نظر شکل ظاهری شبیه آکاراپیس وودی هستند ، ممکن است مشاهده شوند. این جربها، اغلب روی سینه زنبوران سالم دیده میشوند و بآسانی با آکاراپیس وودی اشتباه میشوند . بنظر میرسد آنها تهدید جدی برای زنبورداری نباشند.در صورتی که لازم باشد آلودگی بصورت کلی معین شود از این روش استفاده میشود .

درمان

برای درمان آلودگی آکاراپیس وودی از اکثر داروهای مورد استفاده در درمان انگل واروآ می توان استفاده کرد .

روش های مبارزه عبارتند از :

 1- روش بیولوژیک 2- روش ژنتیکی 3- روش های شیمیایی

روش های بیولوژیک عبارتند از :

1- استفاده از سلول های نر : به این دلیل که برای انگل جذابیت بیشتری دارد . بدین منظور ، در صورت وجود داشتن قاب وحشی بافی شده ، این قاب را در اختیار ملکه قرار می دهیم تا درون آن تخم ریزی کند و اگر قاب وحشی بافی در دسترس نبود ، یکی از شان هایی را که در آن حجره ی نر بیشتری وجود دارد ، در گوشه ی کندو قرار می دهیم . چیزی حدود 8 درصد از انگل ها ، جذب قاب نر می شوند . سپس می توان قاب را خارج کرد .

2- در آلودگی های بسیار شدید از روش حبس ملکه استفاده می کنیم . چون جرب برای تزاید نسل به شفیره نیاز دارد ، ملکه را به مدت 24 روز حبس می کنیم تا نتواند تخم گذاری کند . این روش به دلیل این که ملکه در حبس است و نمی تواند تخم ریزی کند ، ممکن است باعث بروز مشکلاتی از قبیل انسداد اویداکت و کاهش تخم ریزی شود . علاوه بر این حبس ملکه در این مدت ، ضررهای اقتصادی زیادی دارد .

3- روش دیگر ، حبس ملکه روی قاب های 3 تا 9 است که در این حالت خسارات کمتری به ملکه وارد می شود .

4- رفتار گاز گرفتن : تقویت رفتار گاز گیری زنبورهای کارگر با دادن پودر شکر به آنها .

5- استفاده از گرما : کنه در مقایسه با زنبورعسل نسبت به گرما از حساسیت بالاتری برخوردار است . بنابراین اعمال گرمای حدود 44 درجه ی سانتیگراد به مدت چند ساعت می تواند باعث نابودی بخشی از جمعیت کنه ها شود . در این روش باید مراقب بود که قاب ها بر اثر سنگینی نرم مومشان مشکل طبیعی و عمودی خود را از دست ندهند .

6- استفاده از اسیدها و روغن های طبیعی

روش های ژنتیکی : 1- تکثیر نژادهایی که نسبت به واروآمقاوم تر باشند .

2- پرورش زنبورهایی که دوره ی شفیرگی کوتاهتری دارند .

3- استفاده از زنبورهایی که رفتار گاز گیری بیشتری دارند .

در ضمن می توان از محلول اسید فرمیک 85% به دلیل سوزاندگی بالا استفاده کرد ؛ ولی در حالت عادی از محلول 60% بیشتر استفاده می شود .

همچنین می توان از ژل اسید فرمیک و نوار فیبری آن ، دستمال آغشته به اسید فرمیک که آن را روی قاب ها قرار می دهند و از از نوار آپیستان استفاده کرد .

استفاده از اسید فرمیک به این دلیل پیشنهاد می شود که اولاً طبیعی است و اثر سویی ندارد و به راحتی قابل دسترس است ، ثانیاً برعکس نوار آپیستان که بیشتر روی انگل بالغ مؤثر است ، اسید فرمیک هم بر جرب های بالغ و هم بر شفیره ها و هم بر مایت های تراشه ای مؤثر است .

لازم به ذکر است به دلیلی که بیان خواهد شد ، فقط در صورت لزوم از اسید فرمیک استفاده شود . معایب اسید فرمیک عبارتند از: سوزاننده بودن و این که اثرش فقط در دمای 25-18 درجه می باشد ، تأ ثیرهای منفی آن روی زنبورهای بالغ و غیر بالغ ، آسیب دیدن مختصر ملکه ، استفاده ی فصلی از آن که بیشتر در تابستان ، برای 4 وعده و به فاصله ی 4 روز صورت می گیرد . به جای اسید فرمیک می توان از اسید لاکتیک که مثل آن ماده ای طبیعی است و نیز از روغن ها واسانس های گیاهی مثل نعناع و آویشن استفاده کرد .

استفاده از داروهای سیستماتیک مثل نوار آپیستان ، نوار بایوارل ( Byvarol )، نوار آپیگارد ،محلول پرنیزینگ و فولبکس هم توصیه می شود.

در مورد مصرف آپیستان باید به این نکته توجه داشت که دارو به علت باقی ماندن در عسل و گرده ، در فصل تولید محصول ، منع مصرف دارد .

مهمترین عامل پیش گیری از بروز این بیماری ، استفاده از کلونی های قوی در سطح زنبورستانهاست .

عوارض آلودگی به آکاراپیس

انسداد تراشه های تنفسی ، از دست دادن مواد غذایی ، به وجود آمدن عفونت های ثانویه ، انتقال بیماری های عفونی ، فلجی مزمن ، آسیب مستقیم به عضله های پروازی ، تغییر در متبولیسم کلونی ، کاهش طول عمر و کاهش توانایی عضله های پروازی .

vetshoop.ir

اپلیکیشن موبایل دامپزشک همراه

برای تهیه محصولات دامپزشکی و دامپروری ، کتابها و فیلم های آموزشی از قسمت زیر استفاده کنید.

 

محافظت از گرده افشان ها در برابر سمپاشی باغات و مزارع

محافظت از گرده افشان ها در برابر سمپاشی باغات و مزارع

نگهداری زنبورهای عسل به صورت تجاری فواید زیادی برای زنبورداران دارد. تولیدات متنوع و همچنین گرده­افشانی محصولات زراعی و باغی از مزایای نگهداری و پرورش زنبور عسل و حمایت از سایر گرده افشان ها است. حشرات گرده افشان، که زنبورها مهمترین آنها هستند، به میزان قابل توجهی به عملکرد و کیفیت محصولات کشاورزی به خصوص درختان میوه کمک می­کنند اما این گرده­افشان­ها در برابر آفت­کش­ها بسیار حساس هستند. باغات میوه به صورت معمول توسط ترکیبی از زنبوران وحشی و اهلی گرده­افشانی می­شوند. بیش از 500 گونه از زنبوران در دنیا وجود دارند که از این بین 30 تا 50 گونه برای گرده­افشانی از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. محصولات کشاورزی از نظر نیاز به گرده افشانی متفاوت هستند اما بیشتر آنها  از جمله سیب، گیلاس، توت فرنگی و تمشک، اگر گل­های­شان توسط زنبورها بازدید شود، میوه­های بزرگتر و یکنواخت­تری تولید می­کنند. برای همه این محصولات، وجود زنبورهای سالم برای گرده افشانی ضروری است بنابراین محافظت از زنبورها در برابر خطر آفت­کش­ها بخش مهمی از تولید محصولات کشاورزی را تشکیل می­دهد. خطر سمی آفت­کش­ها ترکیبی از سمیت آفت­کش - توانایی ذاتی آن برای آسیب رساندن به زنبور - و میزان قرار گرفتن زنبور در معرض سم است. بنابراین، یک حشره‌کش کمتر سمی که مستقیماً روی زنبورهای جستجوگر مزرعه استفاده می‌شود، می‌تواند اثراتی مشابه باقی‌مانده‌های یک حشره‌کش بسیار سمی داشته باشد که روی علف‌های هرز گل‌دار پاشیده می­شود. به این دلایل، حفاظت موثر گرده‌افشان­ها چند جانبه است و بایستی استراتژی‌هایی را ترکیب نمود که قرار گرفتن در معرض سموم را به حداقل برساند.

هر چند تاثیر سموم شیمیایی به طور گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته است، آفت‌کش‌ها می‌توانند اثرات منفی روی زنبورهای عسل داشته باشند بنابراین، زنبورداران، شرکت های سمپاشی و کشاورزان باید احتیاط­های لازم را برای کاهش قرار گرفتن در معرض آفت کش ها انجام دهند. در اولین مرحله تمرکز بر مراحلی است که زنبورداران می­توانند انجام دهند. زنبورها می­توانند تا حدود 8 کیلومتر از کلنی خود پرواز کنند، اما بیشتر پرواز آنها تا 5/3 کیلومتری کندو انجام می­شود. شعاع 5/3 کیلومتری منطقه بزرگی را شامل می­شود که تقریباً 8658 هکتار را پوشش می­دهد. از این سطح ممکن است برای مصارف مختلف از جمله کشاورزی، صنعتی، مسکونی، تفریحی و حمل و نقل استفاده کرد. در این سطح بسته به کاربری آن ممکن است انواع آفت­کش­ها استفاده شود. اصطلاح "آفت کش" شامل حشره کش ها، قارچ کش ها و علف کش­ها می شود اما ترکیباتی نیز به سموم شیمیایی اضافه می شوند که کاربرد سم را بهبود بخشند، این ترکیبات نیز ممکن است مخاطراتی برای گرده افشان های به دنبال داشته باشند. برای زنبورداران مهم است که بدانند کدام آفت‌کش‌ها می‌توانند روی زنبورهای در حال پرواز یا شهد، گرده، آب و بره موم که زنبورها جمع‌آوری می‌کنند تأثیر بگذارد و اقداماتی را برای کاهش قرار گرفتن در معرض این آفت‌کش‌ها انجام دهند. زنبورداران باید توجه داشته باشند که علاوه بر محصولات کشاورزی، مواد شیمیایی و آفت‌کش‌های مختلف در مکان‌های مختلف برای طیف وسیعی از موارد استفاده می‌شود. اغلب زنبوردار نمی داند چه زمانی از این آفت کش ها استفاده می­شود.

 

تاثیر زیست شناسی و رفتار گرده افشان بر پاسخ به آفت کش ها

اندازه بدن گرده افشان، محل  لانه یا کندو (ارتفاع یا دره)، فصل پرواز (در چه زمانی از سال حشره فعال است) و اجتماعی بودن (اعم از اینکه زنبور انفرادی یا اجتماعی باشد) همگی می‌توانند بر نحوه قرار گرفتن زنبورها و تأثیر آنها از آفت‌کش‌ها تأثیر بگذارند.

زنبورهای با جثه بزرگ، مانند زنبورهای عسل و زنبورهای بامبل، معمولاً می­توانند مسافت­های بیشتری را نسبت به زنبورهای کوچکتر در جستجوی منابع گرده و شهد پرواز کنند. در حالی که زنبورهای عسل تا چند کیلومتر در جستجوی  گل­های ارزشمند پرواز کنند، اما بسیاری از زنبورهای وحشی کوچک‌تر در جستجوی غذا از طول یک زمین فوتبال دورتر پرواز نمی‌کنند. زنبورهای بزرگتر نیز ممکن است نسبت به زنبورهای کوچکتر بتوانند سطوح بالاتری از آفت­کش‌های خاص را تحمل کنند، اما دامنه پرواز وسیع‌تر آنها به این معنی است که آنها سطح بیشتری را پوشش می­دهند و پتانسیل قرار گرفتن در معرض انواع وسیع‌تری از آفت‌کش‌ها را دارند.

ساختار اجتماعی زنبورها جنبه مهم دیگری است که نحوه واکنش آنها به آفت­کش-ها را تعیین می­کند. زنبورهای عسل نمونه کلاسیک زنبورهای اجتماعی هستند که دارای یک ملکه هستند که برای کلنی تخم‌گذاری می‌کنند و بسیاری از فرزندان ماده بالغ (کارگر) مراقبت از نوزادان و جستجوی شهد و گرده را بر عهده دارند. در مقابل، بسیاری از گونه‌های زنبورهای وحشی منفرد هستند، به این معنی که یک ماده بالغ منفرد تخم‌گذاری می‌کند، از فرزندان مراقبت می‌کند و جستجوگری انجام می‌دهد.

زنبورهای اجتماعی این مزیت را دارند که زنبورهای مزرعه زیادی در سراسر منطقه دارند. اگر برخی از زنبورها در حین جستجوی مزرعه بمیرند، کلنی احتمالاً زنبورهای دیگری را برای جایگزینی در دسترس خواهد داشت. اگر یک زنبور منفرد هنگام جستجوی غذا کشته شود، هیچ ماده بالغ دیگری نمی­تواند جای او را بگیرد.

 

اثرات آفت کش ها بر زنبورها:

کشاورزان از گروه های مختلفی از آفت­کش­ها از جمله حشره­کش­ها برای کنترل حشرات آفت، کنه­کش­ها برای کنه­های آفت، قارچ­کش­ها برای بیماری­های قارچی و علف­کش­ها برای علف­های هرز برای محافظت از محصولات خود استفاده می­کنند. این آفت­کش­ها ابزار مهمی برای مدیریت آفات در محصولات کشاورزی هستند، اما ممکن است برای زنبورها نیز خطرآفرین باشند.

 حشره­کش­ها، آفت­کش هایی هستند که به احتمال زیاد برای زنبورها سمی هستند. زنبورها زمانی در معرض            حشره­کش­ها قرار می­گیرند که این مواد به طور مستقیم بر روی آنها اسپری شود یا روی کندوها یا در نزدیکی کندوها ریزش کنند، هنگامی که زنبورها در تماس با باقیمانده های سمی روی سطح گیاه هستند، یا هنگامی که زنبورها در جستجوی غذا یا آب، مواد شیمیایی را جمع­آوری می­کنند. طبق توصیه های به عمل آمده و همانطور که در محدودیت‌های برچسب‌ها توضیح داده شده است، استفاده از حشره‌کش‌های سمی برای زنبورها طی شکوفه‌دهی محصول زمانی که زنبورها فعالانه در حال جستجوی مزرعه­ای هستند، ممنوع است.  

قارچ­کش ها، به طور کلی خطر محدودی برای زنبورها دارند و بنابراین استفاده از آنها در طول شکوفه دهی برای گرده­افشان­ها نسبتاً ایمن فرض می­شود با این حال، تحقیقات اخیر نشان می­دهد که برخی از قارچ­کش­ها، به تنهایی یا در ترکیب با سایر آفت­کش­ها، می­توانند اثرات مضر مستقیم یا غیرمستقیم بر زنبورها داشته باشند. آنها ممکن است رفتار جستجوگری زنبورهای بالغ را مختل کنند یا وقتی باقیمانده ها به کندوها بازگردانده می­شوند و به لاروها داده می­شوند، بر رشد زنبور عسل تأثیر می­گذارند. برای به حداقل رساندن قرار گرفتن زنبورهای بالغ و نابالغ در معرض قارچ­کش­ها، کشاورزان باید از شیوه­های مدیریت تلفیقی بیماری از جمله استفاده از مدل­های های اقلیمی برای تعیین زمان مناسب  کنترل بیماری در طول شکوفه دهی محصول پیروی کنند. گیاهان معمولاً در صبح گرده و شهد آزاد می­کنند و این ذخیره اغلب در اواخر بعد از ظهر تخلیه می­شود بنابراین، سمپاشی بین اواخر بعدازظهر تا صبح خیلی زود می‌تواند قرار گرفتن در معرض قارچ‌کش‌ها را برای زنبورهای جستجوگر مزرعه کاهش دهد. در مواردی که گزینه­هایی متعدد وجود دارد، قارچ­کش­هایی را با رتبه بندی خطر کمتر انتخاب کنید.

علف کش ها، سمیت مستقیم کمی برای زنبورها دارند اما می­توانند اثر غیر مستقیم داشته باشند. با حذف گیاهان گلدار در مزارع و اطراف آن، استفاده از علف­کش منجر به حذف منابع جایگزین شهد و گرده­ای می شود که زنبورها برای زنده ماندن به آن نیاز دارند. استفاده از علف‌کش هدفمند که علف‌های هرز گل‌دار را در مزارع کشاورزی حذف می­کند و در عین حال مناطقی از مزرعه را که اجازه رشد گل‌ها را دارند حفظ می‌کند، می‌تواند با ارائه یک رژیم غذایی ترکیبی از از گونه‌های گیاهی گلدار، برای جمعیت زنبورهای محلی مفید باشد. این امر به ویژه برای زنبورهای اجتماعی مانند زنبورهای بامبل، که برای ساختن کلنی­های خود نیاز به دسترسی طولانی مدت به منابع گلدهی دارند، بسیار مهم است.

ادجوانت ها و سورفکتانت ها، نیز می­توانند بر سلامت زنبور عسل تاثیر بگذارند. این مواد کمکی معمولاً به اسپری‌ها اضافه می‌شوند تا پوشش، نفوذ یا مقاومت آفت­کش­ها در برابر باران را بهبود بخشند و اثربخشی آنها افزایش یابد. موادی که کشش سطحی محلول اسپری را کاهش می­دهند، مانند روغن­ها یا مواد شوینده، باید با احتیاط استفاده شوند. اسپری با این مواد کمکی بیشتر به کوتیکول مومی زنبورها نفوذ می­کند و در نتیجه سمیت سایر مواد شیمیایی را افزایش می­دهد.

مخلوط آفت­کش­ها ممکن است از طریق اثرات هم افزایی باعث افزایش خطر برای زنبورها شود، که سمیت مخلوط را بیشتر از اجزای جداگانه می­کند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد قارچ‌کش‌ها می‌توانند حشره‌کش‌ها را برای زنبورها سمی‌تر کنند.

کاربرد آفت­کش­ها برای زنبورداران و تولید کنندگان میوه یک نکته مهم است زیرا هر دو نقش مهمی در حفظ جمعیت زنبورهای گرده افشان دارند. این امر مستلزم یک رویکرد یکپارچه برای مدیریت آفات توسط کشاورزان است که نیاز به کنترل حشرات هدف دارند در حالی که کمترین آسیب را به گرده افشان ها وارد کنند. زنبورها به بسیاری از مواد شیمیایی که برای کنترل آفات استفاده می‌شوند، حساس هستند، چه روی گیاهانی که برای جمع‌آوری شهد و گرده از آنها بازدید می‌کنند یا در مناطقی که در آن لانه‌سازی می‌کنند، استفاده گردند.

مدیریت گرده افشان­ها، به عنوان بخشی از یک استراتژی کلیIPM، می‌تواند به کشاورزان اجازه دهد تا آفات و بیماری‌های محصول خود را مدیریت کنند و در عین حال خطر برای گرده‌افشان را به حداقل برسانند.

 

سمیت زنبوران عسل در دنیا بیشتر ناشی از سموم زیر است:

• سموم فسفره آلی (مانند آسفیت، آزینفوس متیل، کلرپیریفوس، دیازینون، دیمتوات، مالاتیون و متامیدوفوس)
• سموم کارباماته (مانند کارباریل)
• سموم نئونیکوتینوئیدها (مانند کلوتیانیدین، ایمیداکلوپرید و تیامتوکسام)
• ·    پیرتروئیدها (مانند دلتامترین و لامبدا سیهالوترین).

 

 

راه های مسمومیت گرده افشان ها:

زنبورها به احتمال زیاد هنگام جستجوی شهد و گرده با آفت‌کش‌ها مواجه می‌شوند، اما راه‌های بالقوه زیادی بسته به نحوه استفاده از مواد شیمیایی و رفتار و اکولوژی زنبور عسل برای قرار گرفتن در معرض آفت‌کش‌ها وجود دارد:

• قرار گرفتن در معرض مستقیم واضح­ترین راه بالقوه قرار گرفتن در معرض سموم است، زمانی که زنبورهای کارگر مزرعه در جستجوی غذا هستند یا هنگام استفاده از آفت کش روی محصولات گلداری که توسط زنبوران گرده­افشانی می­شوند یا هنگام استفاده از حشره­کش­ها برای سمپاشی علف­های هرز گلدار حاشیه مزارع زنبور مستقیماً در معرض سموم قرار می گیرد. این روش می تواند باعث آسیب فوری شود یا زنبور را بکشد یا باعث شود دوز بالایی از آفت­کش به کلنی بازگردانده شود.
• تماس غیرمستقیم زمانی رخ می­دهد که آفت­کش­ها از مزارع مجاور گیاهان گلدار به روی آن گیاهان ریزش می­کنند. و زنبورها پس از سمپاشی با سطوح سمپاشی شده مانند برگ­ها یا گل­ها تماس داشته باشند. هنگامی که یک آفت­کش خشک شد یا در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید و سایر عوامل محیطی تخریب شد، خطر آن برای زنبورها تا حد زیادی کاهش می­یابد. گاهی نیز زنبورها گرده­ها (مانند ذرت)، شهد (مانند پنبه یا نعناع)، یا سایر مواد را از محصولات سمپاشی شده که نیازی به گرده­افشانی زنبور عسل ندارند را جمع­آوری می­کنند و این امر به تماس غیر مسقیم زنبور با ترکیبات سمی منجر می­شود.

با این حال، برخی از آفت‌کش‌ها می‌توانند متابولیت‌های ثانویه‌ای را تشکیل دهند که هنگام تحلیل رفتن نیز مضر هستند. سمیت باقیمانده­ها برای زنبورها در بین ترکیبات شیمیایی متفاوت است و برای اکثر آفت­کش­ها به خوبی بررسی نشده است. آفت­کش­هایی که به سرعت در بافت گیاه جذب می­شوند نیز ممکن است منجر به قرار گرفتن غیر مستقیم در معرض کمتری شوند. ریزش و بادبردگی آفت‌کش‌ها با حرکت هوا از محصول مورد نظر به علف‌های هرز گل‌دار مجاور یا کندوهای زنبور عسل نیز می‌تواند منجر به خطر قرار گرفتن زنبورها در معرض سموم شود.

ریزش و بادبردگی را می­توان با استفاده از اسپری های ذرات درشت و با استفاده نکردن از آفت­کش­ها در شرایط وزش باد کاهش داد. همچنین مهم است که فرمولاسیون را با دقت انتخاب نمود زیرا ترکیبات مبتنی بر آب و روغن دارای ویژگی­های ریزش و بادبردگی متفاوت هستند.

در صورتی که کشاورزان و شرکت­های سمپاشی، مکان­ها و زیستگاه حساس گرده افشان ها و کندوهای عسل را بدانند، می­توان از ریزش و بادبردگی سموم به  سوی گرده­افشان­ها جلوگیری کرد. ارتباط مستقیم با زنبورداران در منطقه می­تواند این فرصت را برای آنها فراهم کند تا قبل از استفاده از سموم دارای سمیت برای زنبورها، کندوهای خود را ببندند یا آنها را منتقل کنند.

زنبورها همچنین ممکن است گرده یا شهد آلوده به آفت­کش را از گیاهان سمپاشی شده با آفت­کش­های سیستمیک جمع­آوری ­کنند.آفت­کش­های سیستمیک، از جمله بسیاری از حشره­کش های نئونیکوتینوئیدی، می­توانند به عنوان محلول پاشی استفاده شوند و سپس به صورت موضعی در بافت گیاه جذب شوند. همچنین می‌توان آن‌ها را روی خاک پاشید تا توسط ریشه‌های گیاه جذب و توسط سیستم آوندی گیاه توزیع شوند. این آفت­کش­های سیستمیک می­توانند برای کنترل شته­ها و سایر آفات مکنده بسیار موثر باشند، اما اگر در شهد یا گرده گیاهان یا مایع روده زنبوران بالغ یافت شوند، می­توانند به گرده­افشان ها نیز آسیب برسانند. برخی از حشره­کش­های سیستمیک برای زنبورها سمی­تر از سایرین هستند. علاوه بر این، سمیت خوراکی برخی از آفت­کش­ها به دلیل نحوه عملکرد آنها یا به دلیل اینکه آفت­کش به خوبی از سطح کوتیکول حشره عبور نمی­کند، بسیار بیشتر از سمیت تماسی آنها است.

آب های سطحی آلوده و نشت آفت­کش­ها دو منبع بالقوه دیگر در معرض قرار گرفتن زنبورها هستند زیرا زنبورهای عسل آب را برای تنظیم دمای کندو در هوای گرم جمع­آوری می­کنند. حفظ منابع آب تمیز در مزرعه و جلوگیری از نشت آفت­کش­ها راه­های مهمی برای جلوگیری از قرار گرفتن زنبوران در معرض آفت­کش­ها هستند.

 

چند نمونه از مکان‌های غیرکشاورزی که معمولاً از آفت‌کش‌ها استفاده می‌شود:

• چمن کاری اطراف مناطق مسکونی و تجاری
• باغ­های تولید گل و سبزیجات و سایر گیاهان غذایی
• باغات درختان میوه و زینتی
• زمین های ورزشی، پارک ها و مناطق تفریحی
• سایت­های تصفیه آب و پسماند
• محل دفن زباله
• باغ­وحش­ها و محل نگهداری حیوانات اهلی
• سمپاشی بهداشت عمومی برای حشرات ناقل بیماری ها
• سمپاشی عمومی برای حشرات مهاجم

 

مسمومیت با آفت­کش­ها همیشه واضح نیست و ممکن است با عوامل دیگر اشتباه گرفته شود:

• اثرات تأخیری و مزمن، مانند رشد ضعیف لاروها به سختی به مواد شیمیایی مخصوص کشاورزی مربوط می‌شود اما زمانی که گرده، شهد یا شان موم ذخیره شده با آفت‌کش‌ها آلوده شود، امکان‌پذیر است. کلنی­های به شدت ضعیف یا بدون ملکه ممکن است در زمستان زنده نمانند.
• گیاهان سمی مانند شاه بلوط اسبی کالیفرنیایی (Aesculus californica)، Toxicoscordion venenosum، خربق کاذب سبز (Veratrum viride) و نوعی گون (Astragalus lentiginosus)  می­توانند به کلنی­های زنبور عسل آسیب بزنند و گهگاه آنها را از بین ببرند. بیماری های ویروسی، گرسنگی و سرمازدگی در زمستان می‌توانند علائمی ایجاد کنند که ممکن است با مسمومیت زنبور عسل اشتباه گرفته شود.

 

علائم و نشانه های مسمومیت زنبور عسل

• مرگ و مشاهده بیش از حد زنبورهای در حال مرگ یا زنبوران خشک شده جلوی کندوها
• عدم تعادل در کندو، اندازه بزرگ لاروها با تعدادی کم زنبور
• افزایش حالت دفاعی (بیشتر حشره کش­ها)
• عدم وجود زنبوران کارگر مزرعه روی محصولات گلدار (بیشتر حشره کش­ها)
• گیجی، فلج و حرکات غیرطبیعی شامل تکان دادن شکم، لرزیدن سریع، به پشت افتادن (فسفره­های آلی، کلره­های آلی و نئونیکوتینوئیدها)
• گیجی کارگران مزرعه و کاهش راندمان جستجوگری آنها (نئونیکوتینوئیدها)
• وجود زنبورهای بی حرکت و بی حال که قادر به ترک گل­ها نیستند (حشره­کش­های متعدد)
• استفراغ محتویات معده ( فسفره های آلی و پیرتروئیدها)
• اجرای رقص های غیرعادی، دعوا یا گیجی در ورودی کندوها (فسفره­های آلی)
• ظاهر شدن حالت خزیدن (زنبورها قادر به پرواز نیستند). زنبورها به آرامی حرکت می­کنند انگار که سرمازده شده اند (کارباریل)
• لاروهای مرده، مرگ کارگران تازه ظاهر شده، رفتار غیر طبیعی ملکه مانند تخمگذاری با الگوی ضعیف (کارباریل)
• کندوهای بدون ملکه (اسفیت، کارباریل، مالاتیون، متامیدوفوس)

 

اثرات سموم دفع آفات بر زنبورها

خطرات آفت کش ها برای زنبورها یک موضوع پیچیده است و بسیاری از آنها ناشناخته باقی مانده است. ما درک اولیه ای از اثرات تماس مستقیم آفت کش ها بر روی زنبورهای عسل بالغ داریم زیرا بررسی های زیادی در کشورهای اروپایی و ایالات متحده قبل از ثبت یک آفت کش انجام می شود. اطلاعات کمتری در مورد سایر جنبه‌های خطر آفت‌کش‌ها برای زنبورها، از جمله اثرات کشنده، اثرات مخلوط‌های شیمیایی و اثرات آنها بر سلامت لاروها و کلنی‌ها وجود دارد. در حال حاضر اطلاعات کمی در مورد اثرات آفت‌کش‌ها بر بیشتر گونه‌های زنبورهای وحشی وجود دارد اگرچه مطالعات نشان داده‌اند که برخی از آن‌ها نسبت به آفت‌کش‌های خاص حساس‌تر و برخی دیگر کمتر از زنبورهای عسل حساس هستند. ارزیابی خطرات مرتبط با قرار گرفتن در معرض واقعی میدانی  در حال انجام است و به افزایش دانش ما در مورد پیامدهای زمانی که زنبورها در معرض آفت‌کش‌ها در ترکیب با سایر آفت‌کش‌ها و همچنین با بیماری‌ها، کنه‌کش‌ها، متابولیت‌های ثانویه مضر، فلزات سنگین و بسیاری از موارد دیگر از جمله عوامل استرس زای محیطی قرار می‌گیرند، کمک می‌کند.

سمیت آفت کش ها برای زنبورها با مقدار LD₅₀ برای زنبورهای عسل تعیین شده برای هر آفت کش منعکس می شود. این دوز کشنده ای است که 50 درصد زنبورهای عسل بالغ را در یک جمعیت معین از بین می برد و از مطالعات آزمایشگاهی به دست آمده است. این مقدار امکان مقایسه سمیت نسبی آفت کش ها را فراهم می کند. آنهایی که مقادیر LD₅₀ بالاتری دارند ایمن تر از آنهایی هستند که مقادیر کمتر دارند.

زمانی که یک آفت کش برای زنبورها بسیار سمی است، برای استفاده در طول شکوفه دهی مجاز نمی باشد. سموم با مقادیر LD₅₀  بین 2 تا 11 میکروگرم در هر زنبور عسل نسبتاً سمی در نظر گرفته می شوند. آفت کش هایی با LD₅₀ بالای 11 برای استفاده در حضور زنبورها نسبتاً ایمن هستند. برچسب آفت‌کش باید حاوی اطلاعاتی در مورد محدودیت‌های استفاده در اطراف زنبورها باشد.

درک این نکته مهم است که خطر بالقوه یک آفت کش خاص برای زنبورها به مقدار ماده فعال استفاده شده و نحوه حرکت آفت کش در گیاه نیز مرتبط است. دوز استفاده برای سموم کنترل آفات می تواند از گرم تا کیلوگرم در هر هکتار متفاوت باشد، بنابراین میزان مصرف نیز تعیین کننده دوزی است که زنبورها ممکن است در معرض آن قرار گیرند. آفت‌کش‌ها ممکن است هنگام استفاده روی شاخ و برگ گیاه یا خاک رفتار متفاوتی داشته باشند. برخی از آنها روی سطح گیاهان باقی می مانند، برخی دیگر جذب می­شوند. دوز و رفتار شیمیایی همراه با سمیت ذاتی در ارزیابی خطر که محدودیت‌های استفاده از آفت‌کش‌ها را در طول شکوفه دهی گیاهان تعیین می‌کند، در نظر گرفته می‌شوند و این موارد در برچسب آفت‌کش بایستی منعکس ‌شود.

اثرات حاد زنبورهایی که معمولاً در یک رویداد در معرض یک آفت کش با سمیت بالا قرار می گیرند، ممکن است منجر به مرگ یا ناتوانی آنها شود که نتوانند به کلنی یا لانه برگردند. برای زنبورهای عسل، این امر در کاهش ناگهانی فعالیت جستجوگری در کندو منعکس می شود. اگر کندو مستقیماً در معرض قرار گیرد، ممکن است زنبورهای مرده نیز در ورودی کندو دیده شوند که مرده و توسط سایرین از کندو بیرون می افتند. برای آفت کش هایی که می توانند بر لارو زنبور عسل تأثیر بگذارند، مانند برخی از تنظیم کننده های رشد حشرات، اثرات قابل مشاهده ممکن است چند هفته پس از قرار گرفتن در معرض آن به تعویق بیفتد. برای زنبورهای وحشی، که بیشتر آنها منفرد و/یا ساکن خاک هستند، به طور کلی تشخیص علائم مرگ و میر زنبور عسل در رویدادهای مواجهه حاد دشوار است.

علائم مسمومیت زنبور عسل، که بین زنبورهای عسل و زنبورهای وحشی مشترک است، می‌تواند شامل افزایش قدرت دفاعی، بی‌حسی یا گیجی، بی‌حالی، فلج و/یا حرکات غیرطبیعی تند یا لرزان باشد. این علائم همچنین ممکن است شامل از دست دادن ظرفیت مسیریابی، کاهش برگشت زنبورهای جستجوگر به کندو باشند. زنبورها بسته به مواد شیمیایی که در معرض آن قرار گرفته­اند ممکن است علائم مختلفی را نشان دهند. برخی از این علائم همچنین با بیماری ها و انگل های داخلی مرتبط هستند، بنابراین مهم است که در صورت مشکوک شدن به مسمومیت، یک نمونه منجمد از زنبورهای مرده (یا در حال مرگ) را برای آزمایش آفت کش ارسال نمود.

اثرات مزمن ناشی از مسمویت با آفت کش ها بلافاصله آشکار نمی شود اما ممکن است بر رشد، حافظه یا حساسیت به بیماری­ها تأثیر بگذارند. این اثرات اغلب، هرچند نه همیشه، با قرار گرفتن مکرر در معرض دوزهای پایین مواد شیمیایی ظاهر می شوند. زنبورها از گل‌های بسیاری از گیاهان بازدید می‌کنند و کلنی‌های با عمر طولانی مانند زنبورهای عسل و زنبورهای بامبل می‌توانند در معرض ترکیبی از بقایای آفت‌کش‌ها در سراسر منظقه شامل مزارع، چمن‌زارها و باغ‌ها، علاوه بر کاربرد قارچ‌کش‌ها برای کنه واروآ قرار بگیرند. لاروهایی که از طریق غذای آلوده در معرض دوزهای پایین آفت‌کش قرار می‌گیرند ممکن است اثراتی را روی رشد خود تجربه کنند که بلافاصله آنها را از بین نمی‌برد اما عمر آنها و عمر کلنی را کوتاه می‌کند. تشخیص اثرات این نوع قرار گرفتن در معرض معمولاً سخت تر از اثرات حاد هستند.

 

 

جدول 1: گروه های سموم بکار رفته و اعلام خطر برای زنبورداران

اعلام احتیاط در صورت عدم وجود علائم سمیت باقیمانده طولانی مدت	اعلام احتیاط در صورت وجود علائم سمیت باقیمانده طولانی مدت	گروه آفت­کش
این ترکیب برای زنبورهایی که در معرض سمپاشی  مستقیم روی محصولات یا علف­های هرز در حال گلدهی قرار می­گیرند بسیار سمی است. این محصول را استفاده نکنید و اجازه ندهید سم از سایر مزارع و باغات روی محصولات یا علف­های هرز مورد تغذیه زنبوران منتقل شود.	این ترکیب برای زنبورهایی که در معرض سمپاشی مستقیم یا بقایای گیاهان و علف­های هرز در حال گلدهی هستند بسیار سمی است. اگر زنبورها در حال تغذیه و پرواز در مزارع یونجه هستند از این ترکیبات استفاده نکنید.	1: ترکیب بکار رفته شامل مواد موثره با LD50 حاد 2 میکروگرم یا کمتر برای زنبور است
این ترکیب برای زنبورهایی که در معرض سمپاشی  مستقیم قرار می­گیرند سمی است. این محصول را مادامی که محصول مورد تغذیه زنبوران است،  استفاده نکنید.	این ترکیب برای زنبورهایی که در معرض سمپاشی مستقیم یا بقایای گیاهان و علف­های هرز در حال گلدهی هستند سمی است. اگر زنبورها در حال تغذیه و پرواز در مزارع یونجه هستند از این ترکیبات استفاده نکنید.	2: ترکیب بکار رفته شامل مواد موثره با LD50 حاد بیش از  2 ولی  کمتر از 11  میکروگرم برای زنبور است
نیازی به اعلام خطر نمی­باشد	نیازی به اعلام خطر نمی­باشد	3: سایر سموم

 

برخی از مواد موثره آفت­کش­ها ممکن است زمانی که با هم مخلوط شوند برای زنبورها سمی تر شوند. به عنوان مثال، قارچ کش پروپیکونازول ممکن است سمیت لامبدا سیهالوترین را برای زنبورها افزایش دهد. تاثیر اکثر سورفکتانت ها و ادجوانت ها روی زنبورها بررسی نشده و همچنین ترکیبی از محصولاتی که ممکن است قبل از استفاده در سمپاش­ها مخلوط شوند، نیز نیاز به بررسی دارد. اکثر مقادیر سمیت باقیمانده (Residual Toxicity=RT) و سمیت باقیمانده طولانی مدت (Extended Residual Toxicity =ERT) که مدت زمان سمی ماندن آفت­کش­ها برای زنبورها را توصیف می­کنند مربوط به سموم دهه 1970 و 1980 هستند. محصولات و فرمولاسیون­های فعلی ممکن است دارای باقیمانده سمی قابل توجهی متفاوت از موارد ذکر شده باشند. باقیمانده سمی محصولات با ماده فعال یکسان، اما فرمول متفاوت، نیز ممکن است متفاوت باشد.

 

بهبودی زنبور عسل پس از مسمومیت با آفت­کش­ها

 اگر یک کلنی زنبور عسل جمعیت زیادی از کارگران مزرعه خود را از دست داده باشد، اما دارای لاروهای کافی و ذخایر کافی از گرده و عسل غیر آلوده باشد، ممکن است بدون هیچ مداخله­ای بهبود یابد. در این صورت زنبورها را بایستی به یک منطقه غیر آلوده منتقل نمود. اگر کارگران مزرعه اندک هستند آنها را با شربت شکر و جایگزین گرده تغذیه کنید و برای کمک به بهبودی، آب تمیز تهیه کنید. آنها را از گرما و سرمای شدید محافظت کنید و در صورت نیاز کلنی­های ضعیف را با هم ترکیب کنید. اگر آفت­کش در ذخیره گرده یا شهد به صورت انباشته شده باشد، مرگ لاروها و کارگران ممکن است ادامه پیدا کند تا کلنی از بین برود. بسیاری از آفت‌کش‌ها به آسانی به موم زنبور عسل منتقل می‌شوند و ممکن است نیاز به جایگزینی شان ها  با شان های جدید باشد و یا کندو را تعویض کنید. تعویض شان­های مخصوص لاروها در یک برنامه منظم (معمولاً 3 تا 5 سال) ممکن است از تجمع آفت­کش­ها تا سطوح مضر در موم­ شان لاروها جلوگیری کند.

کلنی­ها را توسط شربت شکر یک به یک (یا رقیق­تر) تغذیه کنید.. با توجه به اینکه استرس ناشی از سمپاشی می‌تواند موجب بروز بیماری نوزما شود، بهتر است به شربت شکر با نسبت 2-1 درصد سرکه سیب هم اضافه شود.

 

 

راه های کاهش مسمومیت زنبور عسل

همکاری زنبوردار و مزرعه دار

همکاری زنبورداران و مزرعه داران و باغداران موثرترین راه برای کاهش مسمومیت زنبور عسل است و عملیات گرده افشانی موفق با ارتباط خوب بین کشاورزان و شرکت های سمپاشی و زنبورداران قابل دسترس است. مذاکرات در طول زمستان و اوایل بهار می تواند روشن کند که چه تعداد کندو مورد نیاز است و چه زمانی و کجا زنبورها را در مزرعه قرار دهیم. ارتباط بین همسایگان نیز مهم است تا مطمئن شوید که قرار دادن کلنی مانع حرکت افراد و ماشین آلات نمی شود و از آسیب رساندن زنبورها به دلیل اسپری روی مزارع مجاور جلوگیری می کند. علت اصلی اغلب مسمومیت های زنبور عسل، فقدان اطلاعات یا آگاهی است در صورتی که قصد آسیب رساندن عمدی به کندوها وجود ندارد. اکثر برنامه های کنترل آفات را می توان به گونه ای تغییر داد که مسمومیت کمی برای زنبور عسل اتفاق بیفتد بدون اینکه هزینه یا مزاحمتی برای مزرعه داران و باغداران نیز ایجاد شود. زنبورداران و کشاورزان می توانند قرارهایی با هم داشته باشند:

• عقد قرارداد و یا قرارهای شفاهی برای روشن کردن انتظارات از یکدیگر
• مطمئن شوید که به طور واضح با همه طرفین ارتباط برقرار کرده و در مورد طرح های سمپاشی مطلع شوید تا مطمئن شوید که هیچ غافلگیری وجود ندارد.
• اگر کندوهای زنبور عسل در ملک شما هستند، حداقل 48 ساعت قبل از استفاده از آفت کش با زنبوردار تماس بگیرید تا به زنبوردار فرصت داده شود تا کندوها را محافظت کند.
• مکانی را برای کندوها در مزرعه انتخاب کنید که از ریزش و بادبردگی احتمالی سموم محافظت شود.
• کندوها را در مکان های امن در داخل یا نزدیک به محل کاشت قرار دهید. توزیع کندوها در باغات بزرگ می تواند یکنواختی گرده افشانی را بهبود بخشد، اما این تنها در صورتی باید انجام شود که در زمانی که کلنی ها در باغات هستند، اقدامات ایمنی برای زنبورها رعایت شود.
• بدانید که چه زمانی کندوها وارد باغ می شوند و چه زمانی از باغ منتقل می گردند. برای ایمنی زنبوردار و زنبورها، مطمئن شوید که کلنی ها در زمانی که ممنوعیت یا محدودیت ورود به محل سمپاشی وجود دارد، منتقل نگردند.

همچنین موارد زیر طی تماس های زنبوردار و کشاورز در نظر گرفته شود:

• هماهنگی زمان کشت با تاریخ ورود و خروج کندوهای عسل
• مسئولیت کشاورز برای محافظت از زنبورها در برابر مسمومیت
• استفاده از روش های مدیریت آفات در سیستم کشت قبل از استقرار کندوها
• تعیین آفت­کش­هایی که باید در زمانی که کندوها وجود دارند در یک محصول استفاده شود
• منطقه حائل در نظر گرفته شده بین مناطق سمپاشی و کندوها
• اطلاع­رسانی به کشاورزان همجوار از محل استقرار کندوها
• استفاده احتمالی از آفت­کش­ها در محصولات مجاور
• تعیین محل مناسب برای استقرار کندوهای زنبور عسل

 

نکات مورد توجه در عملیات سمپاشی برای حفاظت از زنبورهای عسل:

• محل کندوها را شناسایی کنید و منطقه حائل مناسب بین مناطق سمپاشی و زیستگاه زنبور عسل را مراعات کنید.
• در صورت امکان حشره­کش­هایی را انتخاب کنید که کمترین میزان سمیت را برای زنبورها داشته باشند.
• از حشره­کش­هایی با باقیمانده سمی طولانی مدت برای زنبورها روی گیاهان در حال گلدهی استفاده نکنید. در صورت پیش‌بینی دمای غیرعادی پایین یا وجود شبنم از حشره‌کش استفاده نکنید. باقیمانده­های ترکیبات آفت­کش معمولاً در این شرایط حداقل دو برابر بیشتر برای زنبورها سمی باقی می­مانند.
• در صورت عدم حضور یا غیرفعال بودن زنبورها از آفت­کش­هایی با سمیت دارای باقیمانده استفاده کنید. زنبورها عموماً در ساعات روشنایی روز به جستجو می پردازند و ممکن است در ساعات خاصی از روز از برخی محصولات تغذیه و بازدید کنند. در زمانی که دمای هوا به صورت غیرعادی بالا است این امر زنبورها را تشویق می کند تا زودتر از حد معمول شروع به جستجو کنند یا دیرتر از حد معمول جستجو را خاتمه دهند، زمان مصرف را متناسب با این رفتار تنظیم کنید.
• در صورت امکان، از مخلوط کردن حشره­کش­ها و قارچ­کش­ها در سمپاش خودداری کنید، زیرا مخلوط­های خاص ممکن است اثرات سمی فزاینده ای روی زنبورها ایجاد کنند و بیشتر ترکیبات از این نظر بررسی نشده اند.
• به طور کلی پوشاندن کندوها در طول سمپاشی برای زنبورداران غیر عملی است.
• انتخاب یک ترکیب سمی با باقیمانده سمی کوتاه مدت امکان پذیرتر از درخواست از زنبوردار برای جابجایی کندوها است.
• به زنبورداران اطلاع دهید که کجا، چه زمانی و چه نوع سمی را می خواهید استفاده کنید.
• ریزش و بادبردگی سم را به حداقل برسانید. بررسی کنید که باد سم را در جهت کندوها، علف­های هرز گلدار یا مزارع مجاور حمل نمی کند. سمپاش و نازلی را انتخاب کنید که کمترین احتمال بادبردگی و ریزش را داشته باشد و قطرات کمتر از 150 میکرون را کاهش دهد زیرا این قطرات تا فاصله ای دورتر پرتاب و برده می‌شوند.
• در انتهای مزارع، و نزدیک منابع آب (حوض ها، گودال های آبیاری، یا لوله های آبیاری نشتی) سمپاش را خاموش کنید.
• ریزش و بادبردگی سم در سمپاشی زمینی نسبت به سمپاشی هوایی کمتر رخ می­دهد. در صورت استفاده از سمپاشی هوایی، سمپاش را در نزدیکی کندوها، مزارع گلدار یا منابع آب خاموش کنید.
• احتیاط کنید و از سمپاشی هر گونه آفت­کش در نزدیکی کلنی­های زنبور عسل و روی گیاهان گلدار خودداری کنید حتی اگر روی برچسب سم احتیاط زنبور عسل نوشته شده باشد یا نباشد.
• تا حد امکان کم خطرترین فرمولاسیون حشره کش را انتخاب کنید (جدول 3).

 

جدول 2: بقایای سمی و زمان کاربرد سموم

 

سمیت بقا ( Residual Toxicity (RT))	زمان کاربرد
بیش از 8 ساعت ( extended residual toxicity (ERT))	زمانی که کندوها در منطقه هستند استفاده نشوند. از صاحبین کندوها برای انتقال کندو تقاضا کنید (در صورت امکان). زمان کافی بین سمپاشی و ورود کندوها در نظر بگیرید.
بقایای سمی 4 تا 8 ساعت	سمپاشی در اواخر وقت و نزدیک شب (پس از ورود زنبوران به کندو) تا نیمه شب
بقایای سمی کمتر از 4 ساعت	سمپاشی در اواخر وقت و نزدیک شب (پس از ورود زنبوران به کندو) تا روشن شدن هوا
بدون بقایا سمی	سمپاشی در اواخر وقت و نزدیک شب (پس از ورود زنبوران به کندو) تا اوایل صبح قبل از خروج زنبوران از کندو بسته به شرایط آب و هوایی و رفتار جستجوگری زنبور روی محصولات مختلف

 

جدول 3: فرمولاسیون­های سموم شیمیایی

فرمولاسیون آفت­کش	در معرض بودن برای زنبور	احتیاط های خاص
گردها، میکرکپسول ها، پودرهای وتابل، قابل انتشار	ذراتی هم اندازه گرده که به موهای زنبور عسل می چسبند و ممکن است به کندو برده شده و برای تغذیه لاروها استفاده شوند	از سمپاشی در شرایطی که احتمال بادبردگی و ریزش هست خودداری کنید
مایع قابل امولسیون شونده	سمپاشی مستقیم و باقیمانده	فرمولاسیون های مایع بسیار کم (Ultralow volume) نسبت به سایر امولسیون ها ممکن است خطرناکتر باشند
محلول، پودرهای قابل حل	سمپاشی مستقیم و باقیمانده	فرمولاسیون های مایع بسیار کم (Ultralow volume) نسبت به سایر امولسیون ها ممکن است خطرناکتر باشند. ریزش قطرات ممکن است برای زنبور جلب کننده باشد
پوشش بذر	مستقیماً روی بذر استفاده می­شوند و زنبور در معرض قرار نمی­گیرد	ممکن است طی کاشت به روی محصولات یا علف­های هرز در حال گلدهی  یا زیستگاه مجاور منتقل شود.
گرانول ها	مورد مصرف در خاک و زنبور در معرض آن قرار نمی­گیرد	از بکارگیری نزدیک کندوها پرهیز شود
سموم سیستمیک (مورد مصرف در خاک، تزریق و یا سموم بکار رفته روی شاخ و برگ که توسط گیاه جذب        می­شوند	برخی از این سموم به شهد و گرده منتقل می­شوند و ممکن است توسط زنبور خورده شوند	آیا غلظت مزرعه ای این سموم به اندازه کافی بالا است یا خیر. تأثیر نامطلوب این سموم روی زنبور عسل جای بررسی دارد.

 

 

وظایف کشاورزان برای محافظت از زنبورهای عسل

سموم کمتر خطرتری را انتخاب کنید. همانطور که ذکر شد، سمیت آفت کش ها با مقادیر LD₅₀ نشان داده می شود که نشان دهنده دوزی است که 50 درصد زنبورهای یک جمعیت را می­کشد. حشره کش های کمتر سمی دارای مقادیر LD₅₀ بالاتری هستند زیرا برای از بین بردن آنها دوز بالاتری لازم است. در صورت امکان، سمومی را انتخاب کنید که خطر کمتری برای زنبورها دارند. سمیت باقیمانده نیز می‌تواند مهم باشد، زیرا آفت‌کش‌های دارای باقیمانده طولانی‌مدت شانس بیشتری برای تأثیرگذاری بر زنبورها نسبت به آفت‌کش‌هایی دارد که به سرعت از بین می‌روند. به زنبوردار در مورد سمپاشی­های انجام شده قبل از ورود زنبورها اطلاع­رسانی نمایید  و همچنین چه نوع سمی در آینده استفاده خواهد شد.

از مدیریت تلفیقی آفات استفاده کنید. مدیریت تلفیقی آفات بر اساس استفاده تلفیقی از روش های مختلف مبارزه از جمله روش­های بیولوژیکی، زراعی، مکانیکی و سایر روش ها برای به حداقل رساندن استفاده از سموم شیمیایی است. برای هر حشره ای که در مزعه دیده می­شود نیازی به سمپاشی نمی­باشد. آفت­کش­ها تنها زمانی مورد استفاده قرار گیرند که سود اقتصادی آن بیشتر از هزینه آفت­کش و کاربرد آن باشد. در این معادله، ارزش حشرات گرده­افشان را برای محصول خود و ارزش کندوها برای زنبورداران را نیز در نظر بگیرید. این امر می تواند منجر به کاهش احتمال قرار گرفتن زنبورها در معرض بقایای آفت کش ها شود.

زمانی که زنبورها در جستجوی غذا نیستند، سمپاشی کنید. اطمینان حاصل کنید که برای جلوگیری از قرار گرفتن زنبورهای عسل در معرض بقایای سمی، زمان کافی بین سمپاشی قبل از شکوفه دهی و استقرار کندوها در نظر گرفته شود.

برای استفاده از حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌های مجاز در هنگام شکوفه‌دهی محصول، تا غروب آفتاب صبر کنید، زمانی که زنبورها جستجوی مزرعه ای را متوقف کردند،

در صورت امکان، زمانی که دماهای پایین و رطوبت نسبی بالا اجازه تشکیل شبنم را در طول شب می دهد، از کاربرد سموم خودداری کنید. شبنم ممکن است آفت‌کش‌ها را در صبح روز بعد دوباره خیس کند که می‌تواند احتمال قرار گرفتن در معرض زنبورها را افزایش دهد.

تا زمانی که گلدهی محصول کامل نشده و گلبرگ ها ریزش نکرده اند از سموم سمی برای زنبورها استفاده نکنید. این تعریف از ریزش گلبرگ گاهی اوقات توسط کشاورزانی که می خواهند وارد مزارع خود شده و از آنها در برابر آفات کلیدی محافظت کنند، تفسیر می شود. با این حال، همکاری با زنبوردار برای برداشتن سریع کندوهای زنبور عسل از مزارع در پایان شکوفه‌دهی یا تأخیر در سمپاشی تا پایان شکوفه‌دهی، رویکردهای مهمی برای به حداقل رساندن خطر مسمومیت زنبور عسل است.

ریزش و بادبردگی را به سمت مناطقی که زنبورها در آن زندگی می کنند یا در جستجوی غذا هستند کاهش دهید. کاهش ریزش و بادبردگی از محصول مورد نظر به مناطق دیگری که زنبورها ممکن است در جستجوی علوفه یا لانه سازی باشند نیاز به برنامه ریزی دارد، اما باید در طول فصل هر زمان که آفت کش ها استفاده می شود در نظر گرفته شود. همچنین می توان آن را در طول طراحی مزارع یا مزارع جدید برای کمک به کاهش خطر برای زنبورها در نظر گرفت. برای کاهش ریزش و بادبردگی به زنبورها و زیستگاه آنها:

• سمپاشی را دقیقاْ روی هدف انجام دهید.
• هنگام رانندگی سمپاش در نزدیکی کندوها، سمپاش را خاموش کنید و از ریختن آفت کش روی گل های باز خودداری کنید.
•  اندازه قطرات و سرعت باد مهم ترین عوامل تعیین کننده بادبردگی است. از این اطلاعات برای کاهش انحراف سم استفاده کنید.
• اگر کاربرد سم اجتناب ناپذیر است، از قطرات بزرگتر (بیش از 150 میکرون) برای کاهش ریزش و بادبردگی در شرایط رطوبت کم، دمای بالا یا باد استفاده کنید. این را می توان با کاهش فشار نازل، افزایش قطر دهانه نازل و استفاده از یک نوع نازل با بادبردگی کم به دست آورد.
• از سمپاشی در باد شدید و دمای هوا نامناسب خودداری کنید. فقط زمانی سمپاشی صورت گیرد که سرعت باد کمتر از 15 کیلومتر در ساعت باشد. با این حال، به خاطر داشته باشید که شرایط بسیار آرام (مانند وارونگی اتمسفر) همچنین می تواند به قطرات کوچک اجازه حرکت دهد. علاوه بر این، افزایش تبخیر در شرایط گرم و خشک می تواند منجر به ایجاد اندازه قطرات کوچکتر و خطر بابردگی بیشتر شود.
• مطمئن شوید که کلنی های زنبور عسل را در نزدیکی مزارع اما دور از مناطقی قرار دهید که تحت سمپاشی مستقیم هستند. برخی از کشاورزان مناطقی از مزرعه خود را برای قرار دادن زنبور عسل تعیین می کنند و به زنبوردارشان اجازه می دهند کندوها را به طور در آنجا نصب کنند. این امر همچنین می تواند خطر ایجاد مزاحمت برای کندوها توسط کارگران و ماشین آلات را کاهش دهد.
• مراقب همسایگان دارای کندوهای زنبور عسل در ملک خود باشید.
• کاهش استفاده از علف کش­ها یا علف زن در مزرعه، اجازه دادن به گیاهان غیر زراعی برای گل دادن در حاشیه مزرعه می تواند منابع گرده و شهد را برای زنبورهای وحشی فراهم کند که گزینه های غذایی آنها ممکن است پس از شکوفه دهی محصول در مزارع و باغات محدود شود. استفاده از علف کش یا علف زن را در حاشیه و لبه های مزرعه کاهش دهید تا این منابع گلدهی برای زنبورها فراهم شود. برای موفقیت آمیز بودن این رویکرد، اقدامات احتیاطی را برای به حداقل رساندن ریزش و بادبردگی آفت کش ها به این زیستگاه های گل دهنده انجام دهید.
• قبل از سمپاشی، گیاهان گلدار را از مزارع جدا کنید. اگر گیاهان غیر زراعی در مزارعی که با سموم سمی برای زنبور عسل سمپاشی می شوند گل داده اند، می توانند زنبورها را به موقعیت های خطرناک بکشانند. قبل از استفاده از سموم دفع آفات برای کاهش خطر برای زنبورها، علف‌کش‌های انتخابی را برای کنترل علف‌های هرز گل‌دار در مزرعه استفاده کنید.
• از شرایط گرده­افشانی محصولات خود و اینکه چه زمانی این محصولات برای زنبورها جذاب هستند، آگاه باشید. عملیات کنترل آفات خود را با در نظر گرفتن خطرات سمپاشی برای زنبور عسل برنامه ریزی کنید.
• از مصرف پیشگیرانه آفت­کش­ها از جمله قارچ کش­ها در زمان حضور زنبورها خودداری کنید.
• برخی از ترکیبات از جمله ملاس چغندر قند برای زنبور عسل دور کننده است. استفاده از محلول 200 سانتی متر مکعب ملاس چغند‌رقند‌ د‌ر 8 لیتر آب برای مد‌ت 10 ساعت د‌ارای بیشترین اثر د‌ور کنند‌گی روی زنور عسل بود‌ه است.

 

مسئولیت های زنبورداران برای محافظت از زنبورهای عسل

• کلنی­های زنبورها را بدون نگهبان در نزدیکی باغ ها یا مزارع رها نکنید.
• محل زنبورستان خود را به مراکز جهاد کشاورزی منطقه اعلام نمایید. کشاورزان تشویق شوند که با زنبورداران در نزدیکی مناطق مورد سمپاشی در تماس باشند و از کاربرد آفت کش آتی مطلع کنند. حتی گاهی ممکن است برای مسائل بهداشتی نیاز به سمپاشی­های محیطی باشد لذا بایستی این موارد را نیز در نظر داشت.  
• به طور واضح با کشاورزان اطراف کندوهای خود در تماس باشید و محل استقرار کلنی­های خود را اطلاع­رسانی کنید.
•   قبل از شروع فصل رشد، با زمین داران، باغ داران و شرکت های سمپاشی صحبت کنید تا از برنامه کاربرد آفت کش آنها مطلع شوید. توجه داشته باشید که زمین داران، باغ داران و شرکت های سمپاشی ممکن است نیاز به استفاده از آفت کش های خاصی در زمان های خاص برای کنترل آفات و/یا بیماری ها داشته باشند با این حال، پیشنهادات زیادی برای کاهش اثرات منفی آفت‌کش‌ها بر زنبورهای عسل و سایر گرده‌افشان‌ها را می‌توان یافت.
• کندوها را به مزارع تحت سمپاشی با حشره کش­هایی که برای زنبورها بسیار سمی هستند تا حداقل 48 تا 72 ساعت پس از مصرف برنگردانید. 50 تا 90 درصد مرگ و میر زنبورها در 24 ساعت اول پس از سمپاشی رخ می­دهد. برخی از حشره­کش­ها مانند کلرپیریفوس و تیامتوکسام دارای باقیمانده ای با خطرات طولانی تری هستند.
• زنبورستان ها را از محل سمپاشی­ها ایزوله کنید و آنها را از بادبردگی و ریزش مواد شیمیایی محافظت کنید. منطقه­ای حائل برای کلنی­های زنبور عسل در فاصله حداقل 7 کیلومتر از محصولات تحت سمپاشی با حشره­کش­هایی که برای زنبورها بسیار سمی هستند، ایجاد کنید.
• کندو ها را به جای دره ها در بالای بلندی­ها قرار دهید. حشره­کش­ها به داخل دره­ها سرازیر می­شوند و با جریان­های باد صبحگاهی منتقل می­شوند. شرایط وارونگی هوا به ویژه خطرناک است.
• کندوها را با IPM مدیریت کنید. قرار گرفتن زنبور در معرض آفت کش ها فقط در خارج از کندو اتفاق نمی افتد بلکه مواد شیمیایی مورد استفاده برای کنترل پارازیت ها، کنه و بیماری ها در کندو نیز می تواند برای زنبورها سمی باشد. آنها همچنین می توانند بر واکنش زنبور عسل به آفت کش هایی که در مزارع کشاورزی با آن مواجه می شوند، تأثیر بگذارند و سمیت آفت­کش­ها برای زنبورهای عسل بیشتر کنند.
• اگر امکان جابجایی کلنی‌هایتان قبل از استفاده از آفت‌کش وجود ندارد، کلنی‌های زنبور عسل را با پوشاندن آن‌ها با ­پوشش­های خیس شب قبل از سمپاشی با حشره‌کش‌های خطرناک محافظت کنید. این پوشش ها را تا زمانی که امکان پذیر است (بسته به سمیت باقیمانده آفتکش) مرطوب و در جای خود نگه دارید تا زنبورها را از خطرات اولیه محافظت کنید.
• بررسی کنید که یک منبع آب تمیز برای زنبورها در دسترس است.
• زنبورها را در زمان کمبود شهد با رزیم مصنوعی تغذیه کنید تا از جستجوی مزرعه­ای در مسافت طولانی و روی محصولات تحت سمپاشی جلوگیری کنید.
• در مناطق مستعد خطر آفت­کش، رفتار زنبورها را اغلب بررسی کنید تا مشکلات را هر چه سریع تر تشخیص دهید.

 

• ·    توجه داشته باشید:

1. گزینه های آفت کش مورد استفاده برای آفات و بیماری های گیاهی را بررسی و از کم خطرترین آنها برای سمپاشی جهت حفاظت از زنبوران عسل استفاده شود.
2.  استفاده از آفت کش ها در هنگام غروب یا خیلی زود صبح منتج به حفاظت بیشتر زنبوران عسل می گردد. در این زمان­ها زنبورهای عسل و گرده‌افشان کمتری در حال جست‌وجوی هستند و آفت‌کش قبل از تماس زنبورها با آن خشک یا از بین می­رود.
3. از مالک مزرعه و باغ و شرکت سمپاشی بخواهید که در روزهای بادی از سموم استفاده نکند. این امر بادبردگی آفت کش­ها را کاهش می دهد.
4.  روش های دیگر (با استفاده از سمپاشی هدفمند یا اندازه قطرات بزرگتر) می توانند بادبردگی را کاهش دهند.

• با صاحبان زمین مجاور تماس بگیرید و بخواهید که دو روز قبل از استفاده از آفت کش به آنها اطلاع داده شود.
• نام تجاری ترکیب سمی را بخواهید و نحوه عمل، سمیت، هدف و نیمه عمر آن ماده شیمیایی را مطلع شوید. برخی از ترکیبات شیمیایی بسیار انتخابی هستند و خطر حاد کمی برای گونه های غیر هدف دارند. این ترکیبات با سرعت های مختلف تجزیه می شوند اما زمانی که با رشد سریع محصول کشاورزی ترکیب می شود، اکثریت خطرات آنها طی 2 تا 10 روز باید به حداقل برسد.
• از بکار بردن کنه کش ها یا مواد شیمیایی در کندوها همزمان با احتمال قرار گرفتن در معرض آفت کش ها در مزارع و باغات خودداری کنید. ترکیبی از کنترل کندو و کنترل آفت‌کش‌ها ممکن است باعث هم افزایی و افزایش سمیت برای زنبورهای عسل شود.
• سالانه تعدادی از شان­های قدیمی را با شان های جدید تعویض کنید. سموم می توانند در موم زنبور عسل تجمع یابند.

زنبورداران لازم است تا تمهیداتی زمان سمپاشی اعمال کنند چند پیشنهاد وجود دارد:

• هر زنبوردار باید برنامه ای برای جابجایی موقت کندوها در صورت مواجهه اجتناب ناپذیر با آفت کش ها داشته باشد. کندوها باید حداقل 5/1 کیلومتر و 5/6 کیلومتر از محل سمپاشی فاصله داشته باشند
• اگر امکان جابجایی کندوها وجود ندارد، استفاده از از توری یا پارچه بزرگ، به رنگ روشن و مرطوب برای پوشاندن کندوها استفاده شود تا خطر برطرف شود. ورودی ها را نبندید. بدون وجود تهویه برای تنظیم دمای داخل، زنبورها به راحتی خفه می شوند. کلنی ها را بیش از دو روز نپوشانید.
• کندوهای زنبور عسل را صبح زود، بعد از تاریکی یا در روزهای بارانی جابه جا کنید.
• بلافاصله پس از جابجایی به زنبورها غذا دهید مگر اینکه به منطقه ای با منابع گل مناسب منتقل شوند. اگر منابع گل زیادی وجود نداشته باشد ممکن است چند روز طول بکشد تا زنبورها منابع گل جدیدی پیدا کنند.

 

پیشنهاداتی برای زنبورداران ارائه دهنده خدمات گرده افشانی محصولات کشاورزی:

• قراردادهای گرده افشانی توصیه می شود.
• یک استراتژی متقابل داشته باشید تا اطمینان حاصل شود که انتظارات و مسئولیت های بین زنبورداران و کشاورزان و شرکت های سمپاشی کاملاً  مشخص شده است.
• تبادل اطلاعات در تماس با زنبوردار، کشاورز، پباغدار و و شرکت های سمپاشی
• تعیین سمپاشی های مزارع و باغات برای همه افراد مرتبط الزامی است. ترکیب قارچ کش ها و حشره کش ها در مخزن سمپاشی می تواند خطر بیشتری ایجاد کند.
• تعداد و محل کندوهای را تعیین و اعلام نمایید.
• در مورد دسترسی به جاده ها مطلع شوید. کندوها را در نزدیک مسیرهای دسترسی قرار دهید.
•  توصیه می شود زنبورداران بیمه شوند.
• همیشه از مالک زمین برای استقرار کندو اجازه بگیرید.
• استفاده از "تابلوی زنبور عسل" یا نشانگرهای دیگر به کشاورزان کمک می کند تا مراقب مکان کندو باشد.
• در تابلوی فوق شماره تماس زنبوردار درج شود.
• کندوها را در ارتفاعات قرار دهید. از قرار دادن کندو در دره ها و مکان هایی که امکان تلاطم هوا وجود دارد پرهیز کنید.
• در صورت لزوم، از حصارهایی در مقابل حیوانات وحشی استفاده کنید.

 

زنبوردارانی که کلنی­ها را در زمین های طبیعی یا در حال آیش قرار می دهند بایستی توصیه های زیر را در نظر بگیرند:

• همیشه اجازه مالک زمین در حال آیش و اطلاعات تماس را دریافت کنید. تعیین کنید که آیا قرارداد کتبی مورد نیاز است یا خیر.
• زنبوردار اطلاعات تماس خود را مستقیماً به صاحب زمین در حال آیش بدهد.
• تعیین کنید که کندوها چه زمانی وارد و خارج می شوند، از چند کندو استفاده می شود و در کجا قرار می گیرند.
• توصیه می شود زنبورداران بیمه شوند.
• مطمئن شوید که راه های دسترسی کارگران مزرعه و تاسیسات توسط کندوها مسدود نشده است.
• کلنی ها را بدون علامت در نزدیکی مزارع یا باغ ها قرار ندهید.
• استفاده از تابلوی "زنبور عسل" به کشاورزان کمک می کند تا مراقب مکان کندو باشد.
• محل زنبورستان را به مراکز جهاد کشاورزی، شرکت های تعاونی زنبورداران و افراد مرتبط اطلاع رسانی کنید.
• کندوها را در ارتفاعات قرار دهید. از قرار دادن کندو در دره ها و مکان هایی که امکان تلاطم هوا وجود دارد پرهیز کنید.

 

موارد غیر قابل انتظار برای سمیت آفت­کش­ها برای زنبورها

سمیت آفت­کش­ها برای زنبورهای عسل به طور کلی توسط اثرات سموم و باقیمانده­هایی که مستقیماً روی زنبورهای عسل بالغ تاثیر می­گذارند، تعیین می­شود با این حال، ماهیت اجتماعی زنبورهای عسل، عادات غذایی طولانی مدت آنها و ارتباط نزدیک آنها با کشاورزی ممکن است منجر به انواع دیگری از در معرض قرار گرفتن آنها در برابر ترکیبات سمی گردد:

• آفت­کش­های سیستمیک از طریق شیره گیاهان جابه جا می­شوند و ممکن است در گرده و شهد یافت شوند و می­توانند توسط گرده­افشان­ها مصرف شوند. به ویژه در مورد نئونیکوتینوئیدها، شواهدی وجود دارد که نشان می­دهد باقیمانده­های سموم در گرده و شهد می توانند به غلظت بالایی برسند که برای زنبورها خطرناک باشند. مدت زمانی که ترکیبات سیستمیک برای زنبورها سمی می­مانند ممکن است متفاوت باشد و این امر مطالعه نشده است.
• سموم خانگی و بهداشتی بکار رفته روی گیاهان زینتی، از جمله آفت­کش­های سیستمیک ممکن است در بحث موارد احتیاطی برای محافظت از زنبور عسل گنجانده نشده باشند.
• توقع نمی‌رود که ترکیبات، کمکی، افزودنی‌ها و پخش‌کننده های بی‌اثر بکار رفته همراه سموم شیمیایی برای زنبورها سمی باشند، اما اطلاعات علمی کمی در این مورد  در دسترس است.
• هنگامی که زنبور با گرده یا شهد همراه ترکیبات شیمیایی وارد کندو شود، عموماً معلوم نیست این ترکیبات تا چه مدت در کندو باقی می­مانند. بسیاری از آفت­کش­ها در موم زنبور عسل انباشته می­شوند و برخی مطالعات نشان می­دهد که رفتار، رشد و طول عمر زنبور تحت تأثیر چنین آلودگی قرار می­گیرد. کلنی­ها ممکن است در معرض یک آفت­کش قرار گیرند و پس از انتقال به یک سیستم کشت جدید، در معرض آفت­کش دوم قرار گیرند. برای درک اثرات بالقوه افزایشی، هم افزایی، مزمن یا تاخیری ناشی از آلودگی به چند سم مختلف و انواع مواجهه، تحقیقات لازم است.
• اگرچه تصور نمی‌شود که قارچ‌کش‌ها بر زنبورهای بالغ تأثیر بگذارند اما برخی از قارچ‌کش‌ها مانند کاپتان، ایپرودیون و کلروتالونیل بر رشد لاروها تأثیر می‌گذارند یا بر میکروارگانیسم‌هایی که نان زنبور عسل (گرده گل­ها) را تخمیر می‌کنند تأثیر می‌گذارند.
• نحوه عملکرد علف‌کش‌ها روی گیاهان تأثیر می‌گذارد و بعید است که علف‌کش‌ها در شرایط مزرعه ای باعث مسمومیت زنبورهای عسل شوند (پاراکوآت یک استثنا است).
• اعتقاد بر این است که تنظیم کننده های رشد حشرات مانند دیفلوبنزورون برای زنبورهای عسل بالغ بی ضرر هستند اما تحقیقات تکمیلی اثرات احتمالی آنها بر زنده ماندن تخم ها و رشد لاروهای را نشان می­دهد.
• گیاهان ترانس ژنیک (محصولات Bt: محصولات اصلاح شده ژنتیکی برای ساخت پروتئین حشره کش) معمولاً اثرات نامطلوب کمی بر زنبورها دارند زیرا آنها برای تأثیرگذاری بر شب­پره­ها و سوسک­های آفت طراحی شده اند.
• وقتی در یک سمپاش سموم مخلوط می­شوند، برخی از آفت‌کش‌ها برای زنبورها سمی­تر می­شوند اما تحقیقات کمی در مورد این موضوع وجود دارند.

 

مراقبت های ویژه

• بعضی از آفت‌کش‌های خطرناک برای زنبورها امروزه ممنوع شده­‌اند از جمله این سموم متیل پاراتیون، تتراکلوروینفوس (رابون، گاردونا) و متامیدوفوس (مانیتور) در دنیا منسوخ شده اند.
• بعضی از فرمولاسیون های گرانول می توانند دارای خطر ناشی از استفاده از آنها در نزدیکی زنبورستان ها باشند. از سموم دارتای فشار بخار بالا در در نزدیکی کندوها به خصوص در هوای گرم استفاده نکنید.
• زنبورها به طور موقت با تماس مستقیم با ترکیبات روغنی غیر فعال می­شوند که ممکن است تنهایی و بدون مواد سمی استفاده شوند. برخی از این ترکیبات باعث مرگ و میر زنبور می­شوند.
• اختلاط سموم در مخزن سمپاش ممکن است اثرات هم افزایی علیه زنبوران ایجاد کند و در نتیجه خطرات بیشتری برای زنبورها به همراه داشته باشد.
• پوشش‌های بذر آفت­کش ممکن است طی کاشت با ساییده شدن بذر، در هوا پخش و جابجا شوند. این سموم ممکن است برای زنبورهای کارگر مزرعه خطرناک باشند.
• در عصرهای گرم که زنبورهای عسل در بیرون کندوها جمع شده اند از حشره کش استفاده نکنید.

 

گزارش مرگ و میر انبوه زنبورها

عوامل مختلفی می توانند باعث مرگ زنبوران یک کندو شوند. آفت کش ها یکی از این عوامل هستند اما بسیاری از مسائل دیگر ممکن است دخیل باشند. بررسی زنبورها و کندو برای تعیین دقیق علت (های) ایجاد مرگ و میر الزامی است.

• بسته به نوع آفت کشی که زنبورها و سایر گرده افشان ها در معرض آن قرار می گیرند، علائم متفاوتی مشاهده خواهد شد
• ارتباطات کلید درک و حل و فصل مرگ و میر انبوه زنبورها است. در صورت مشکوک شدن به مسمومیت با آفت کش، بررسی وضعیت باغات و مزارع اطراف الزامی است. هنگام بازرسی پس از صحبت با زنبوردار و تعیین اینکه آیا سمپاشی باغات و مزارع می توانند باعث مرگ زنبور عسل شده باشد، کارشناسان ستادی سازمان جهاد کشاورزی برای جمع آوری نمونه ها و اطلاعات اضافی در اسرع وقت بایستی به محل اعزام شوند. نمونه برداری از زنبورهای مرده باید به موقع باشد زیرا زنبورهای مرده به سرعت تجزیه می شوند. بازرسین به دنبال نشانه هایی از سوء استفاده از سموم خواهند بود. زنبورها و احتمالاً مقداری موم از کلنی جمع‌آوری می‌شوند و برای آزمایش آزمایشگاهی باقیمانده آفت‌کش‌ها ارسال خواهند شد.

زنبوردار باید تا حد امکان اطلاعات دقیق را از جمله زمانی که زنبورها شروع به مردن کردند، آب و هوا (دمای روز و شب، باد، آفتابی، بارانی و غیره)، تاریخ ها و انواع کاربردهای آفت کش در باغات و مزارع مجاور در صورت شناخته شدن، و علائم زنبورهای در حال مرگ همراه تصاویر یا ویدیوها) را برای سازمان جهاد کشاورزی ارسال کند.

 

 

 

 

جدول 4: مواد موثره آفت کش های معمول در ایران و تاثیر آنها روی زنبور عسل

ماده موثره	باقیمانده بسیار سمی برای زنبور عسل	باقیمانده سمی برای زنبور عسل	بدون نیاز به احتیاط (روی برچسب PS)	نام عمومی سموم در ایران (یا محتوی ترکیب فوق)	LD 50   برای زنبور و میزان خطر
آبامکتین (آورمکتین): حشره کش  کنه کش)	ü 3/28 گرم در هکتار طی 3-1 روز دارای باقیمانده سمی طولانی مدت مساوی یا کمتر از 3/28 گرم در هکتار دارای باقیمانده سمی، 8 ساعت: دارای باقیمانده سمی			ورتیمک، ترویگو و اگریمک گلد	002/0  بالا
آزادیریختین (عصاره چریش، حشره کش) نکته: باید خورده شود تا ایجاد مسمومیت کند		ü کمتر از دو ساعت دارای  باقیمانده سمی		نیم آزار، نیمارین، نیکونیم	5/2 متوسط
آزینفوس متیل (حشره کش فسفره آلی)	ü 4 روز دارای باقیمانده سمی طولانی مدت			گوزاتیون (ممنوع شده)	بالا
آزوکسی استروبین (قارچکش)			ü	آذیلون، ارتیواتات، سفیر-دیفوروبین، آمیستار اکسترا	200 بسیار کم
آسفیت (فسفره آلی)	ü بیش از 3 روز باقیمانده سمی طولانی مدت			تیادفیت و لانسر	بالا
آلفا سایپرمترین (حشره کش پرتروئیدی)	ü باقیمانده­ها به عنوان یک خطر بالقوه برای زنبورها			روبی 100، شف، تریتون، الفامین	بالا
اتوکسازول (تنظیم کننده رشد در حشرات و کنه ها)			ü نیاز به بررسی بیشتر	اتوک	200 بسیار کم
استامی پراید (حشره کش نئونیکوتینوئید)		ü باقیمانده­ها به عنوان یک خطر بالقوه برای زنبورها		موسپیلان و آکا	1/8 متوسط
اسپیرودیکلوفن		ü		انویدور، اسپیدور-ترمیناتور، اینوایر	بیش از 100 بسیار کم
اسپیرومسیفن (تنظیم کننده رشد حشرات و کنه ها) نکته: دارای تاثیر بالقوه روی حشرات			ü نیاز به بررسی بیشتر	ابرون	200 بسیار کم
اسپیروتترامات (تنظیم کننده رشد حشرات و کنه ها نکته: باقیمانده روی شهد و گرده بالقوه سمی برای لاروها		ü باقیمانده­ها به عنوان یک خطر بالقوه برای زنبورها		مونتو، مورانو	بیش از 100 بسیار کم
اسپینوساد (حشره کش)		ü 3 ساعت باقیمانده سمی تا 1 روز باقیمانده طولانی مدت سمی		تریسر، اسپانسر	0029/0 بالا
اسفن والریت (حشره کش پیرتروئیدی)	ü تا یک روز دارای باقیمانده سمی			پرسانا	017/0 بالا
اس کوئینوسیل				کنه مایت	100 بسیار کم
امامکتین بنزوآت (حشره کش آورمکتینی)	ü بیش از 24 ساعت دارای باقیمانده طولانی مدت سمی			پلوتو، اماکلیم، امپایر، امامکت	036/0 بالا
اندوسولفان  (حشره کش کلره آلی)		ü بیش از 566 گرم در هکتار طی 8 ساعت دارای باقیمانده سمی، 566 گرم در هکتار یا کمتر: 3-2 ساعت دارای باقیمانده سمی		ممنوع شده	5/4 متوسط
ایپرودیون (قارچکش) نکته: احتمالاً تاثیر روی رشد لاروهای زنبور عسل			ü نیاز به بررسی بیشتر	رورال	بیش از 120 بسیار کم
ایمیداکلوپراید (حشره کش نئونیکوتونید) نکته: احتمالا دارای باقیمانده روی گرده و شهد گیاهان	ü 283 گرم در هکتار، بیش از یک روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی، 113 گرم در هکتار، بیش از 8 ساعت دارای باقیمانده سمی			کنفیدور، گائوچو، دلیلا	0039/0 بالا
ایندوکساکارب (حشره کش) نکته: باقیمانده سمی کوتاه مدت برای زنبور عسل	ü باقیمانده­ها به عنوان یک خطر بالقوه برای زنبورها			آوانت	18/0 بالا
Bacillus subtilis (قارچکش بیولوژیک) نکته: احتمال تاثیر روی گرده افشان ها			ü	Serenade ASO،       روبین 1	بسیار کم
Bacillus thuringiensis (حشره کش بیولوژیک)			ü	باکتوسپئین، دایپل-ام- وی- پی، بایولپ	بسیار کم
Beauveria bassiana (حشره کش بیولوژیک) نکته: توان بالقوه برای مسموم سازی زنبور عسل		ü		Naturalis L	بسیار کم
بوپروفزین (تنظیم کننده رشد در حشرات)			ü	آپلود و اپرا	200 بسیار کم
بوسکالید			ü	در ایران همراه سایر ترکیبات است	166 بسیار کم
بی فنازیت (کنه کش)		ü باقیمانده­ها به عنوان یک خطر بالقوه برای زنبورها		فلوروماید، کنه ساید و وپروزیت	8/7 متوسط
بی کربنات پتاسیم  (قارچکش)			ü	کالیبان	نامشخص
پاراکوآت (علف کش) نکته: ممکن است روی لاروها موثر باشد			ü نیاز به بررسی بیشتر	گراماکسون	تقریباً بی خطر
پرمترین (حشره کش پیرتروئیدی)	ü 5/0 تا دو روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی، بیش از 5 روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی			آمبوش	024/0 بالا
پروپارژیت (کنه کش) نکته: مخلوط با حشره کش ها خطرش را برای زنبور عسل بیشتر می کند			ü	اومایت	15 کم
پروپیکونازول  (قارچکش) نکته: در مخلوط با لامبدا سی هالوترین سمیت آن بیشتر می شود			ü	تیلت، هارپور، اینوور	25 کم
پریمیکارب (حشره کش کارباماته) نکته: احتمال تاثیر		ü کمتر از 2 روز: باقیمانده سمی		پریمور	کم
پیراکلواستروبین  (قارچکش)			ü	پروپاکسور	100 بسیار کم
پیرترین (حشره کش طبیعی)	ü کمتر از 2 ساعت دارای باقیمانده سمی			اگروترین، پیرتروم، آف کلیر	بالا
پیری پروکسی فن (تنظیم کننده رشد حشرات) نکته: از پاشیدن مستقیم به زنبور عسل پرهیز شود			ü نیاز به بررسی بیشتر	آدمیرال	100 بسیار کم
پیریدابن (حشره کش/ کنه کش)	ü کمتر از 2 ساعت دارای باقیمانده سمی			سان مایت	024/0 بالا
پیری متانیل				میلیس	100 بسیار کم
پی متروزین (حشره کش و ضد تغذیه) نکته: احتمال تاثیر		ü کمتر از 2 ساعت دارای باقیمانده سمی		چس	کم
تبوفنوزاید (تنظیم کننده رشد حشرات)			ü	میمیک	234 بسیار کم
تبوکونازول (قارچکش)			ü نیاز به بررسی بیشتر	فولیکور، تبوکور، تایدتبو، راکسیل، آرتمیس	بیش از 200 بسیار کم
تتراکونازول  (قارچکش)			ü نیاز به بررسی بیشتر	دومارک، لوسپل، امیننت	کم
تری فلوکسی استروبین				فلینت	بیش از 200 بسیار کم
تریفلومیزول (قارچکش) نکته: می تواند تاثیر سموم نئونیکوتینونیدها را افزایش دهد			ü	تریفمن	160 بسیار کم
Trichoderma harzianum				تریکودرمین B، تریانوم پی	بسیار کم
تیابندازول				تکتو	بیش از 200 بسیار کم
تیاکلوپراید (حشره کش نئونیکوتونیدی)			ü نیاز به بررسی بیشتر	بیسکایا، پروتئوس	32/17 کم
تیامتوکسام حشره کش نئونیکوتونیدی) نکته: باقیمانده روی شهد و گرده بالقوه سمی برای لاروها	ü14 – 7 روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی			آکتارا، کروزر، مموری، راپید تی اس، اکتیوا، اگریفلکس، فوریا تیاترین	0005/0 بالا
تیودیکارب (حشره کش کارباماته)		ü کمتر از 2 روز دارای باقیمانده سمی		لاروین، کاروین، سیس فایر	متوسط
تیوفانات متیل  (قارچکش)			ü	توپسین ام، رکش دو، ویستا، همای کت	100 بسیار کم
دایمتوآت (حشره کش فسفره الی)	ü تا 3 روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی 5/3 – 1روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی			روگور، روکسیون	بالا
دلتامترین (حشره کش پیرتروئیدی)	ü کمتر از چهار ساعت باقیمانده سمی			دسیس، کیمیا دلتا-دلتارال، دسیس 100، دلروس و گیتادلتامترین	0015/0 بالا
دودین (قارچکش)			ü	ملپرس	1/12 کم
دیازینون (حشره کش فسفره الی)	ü دو روز باقیمانده سمی طولانی مدت			دیازینون (در حال تعلیق)	2/0 بالا
دیفنوکونازول (قارچکش) نکته: تاثیر بر یادگیری زنبور			ü نیاز به بررسی بیشتر	دیویدند، سیدلی تاپ، داگونیس	100 بسیار کم
دیفلوبنزورون (تنظیم کننده رشد در حشرات) نکته: تاثیر بر رشد لاروها (در شرایط آزمایشگاهی)			ü نیاز به بررسی بیشتر	دیمیلین	کم
دینوتفوران (حشره کش نئونیکوتونید) نکته: به صورت آزمایشگاهی تاثیر بقایای سمی روی زنبور عسل	ü 39 ساعت باقیمانده طولانی مدت سمی			استارکل	بالا
روغن پنبه دانه و میخک (قارچکش و کنه کش و حشره کش)			ü	پست اوت	نامشخص
ساپرمترین (حشره کش پیرتروئیدی)	ü بیش از 3/28 گرم در هکتار بیش از 3 روز دارای باقیمانده طولانی مدت، کمتر از دو ساعت دارای باقیمانده سمی			ریپکورد	بالا
سولفات مس+آهک (قارچ کش/باکتری کش غیر الی)	؟			مخلوط بردو	بسیار کم
سولفور نکته: 5/1 روز دارای ریسک			ü نیاز به بررسی بیشتر	گل گوگرد، اس یونی فلو و کومولوس، سولفولاک، تیووت جت، سولفولاک، تیووت جت، گوگرد سمیران – سولفیکس، پارومی دی	بیش از 100 بسیار کم
سیموکسانیل (قارچ کش)			ü	اکویشن پرو و زرین پرو	25 کم
سیرومازین (تنظیم کننده رشد در حشرات)		ü بیش از دو ساعت دارای باقیمانده سمی		سیروگارد	کم
فلوبن دیامید (حشره کش) نکته: احتمال تاثیر روی لارو زنبور عسل			ü نیاز به بررسی بیشتر	تاکومی	بیش از 200 بسیار کم
فلوپیرادیفوران				سیوانتو	7/15 کم
فلوتریافول (قارچ کش)			ü	ایمپکت	5 متوسط
فلودیوکسونیل (قارچکش)			ü	سلست	25 کم
فلونیکامید (حشره کش)			ü نیاز به بررسی بیشتر	تپکی	بیش از 100 بسیار کم
فن پروپاترین (حشره کش و کنه کش پیرتروئیدی)	ü یک روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی			دانیتول	05/0 بالا
فن پیروکسی میت (کنه کش)			ü	ارتوس	5/118 بسیار کم
فوستیل آلومینیوم (قارچکش، تقویت گیاه)				الیت، فیتوکیور و رودر	100 بسیار کم
فیپرونیل (حشره کش)	ü کمتر از 8 ساعت دارای باقیمانده طولانی مدت سمی، تا 28 – 7 روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی			ریجنت، آجندا، لتکل، چیلوکیل، سولیتر، ویگور پی اس	بالا
کائولن			ü	سپیدان	نامشخص
کاپتان (قارچکش) نکته: تاثیر روی زنبور عسل در شرایط آزمایشگاهی			ü نیاز به بررسی	کاپتان	10 متوسط
کارباریل نکته: سمی در صورت استفاده روی گیاهان گلدار و برای تنک گل ها	ü 14-2 روز باقیمانده سمی طولانی مدت			سوین (ممنوع شده)	1/1 بالا
کروزکسیم متیل (قارچکش)			ü	استروبی	25 کم
کلرپریفوس (حشره کش فسفره آلی) نکته: آلوده کننده موم زنبور عسل	ü 6-4 روز دارای باقیمانده طولانی مدت			دورسبان	01/0 بالا
کلرتالونیل (قارچکش کلرونیتریل) نکته: آلوده کننده موم زنبور عسل			ü نیاز به بررسی بیشتر	داکونیل	29/181 بسیار کم
کلرفناپیر (کنه کش/حشره کش)		ü کمتر از 4 ساعت دارای باقیمانده سمی، تاثیر روی زنبوران کارگر مزرعه بیش از 2 روز		کانکور	بالا
کلوتیاندین (حشره کش سیستمیک نئونیکوتونید) نکته: گرد حاصل از کشت بذور پوشش داده شده با این سم می تواند آلودگی ایجاد کند	ü بیش از 5 روز باقیمانده سمی طولانی مدت			کلودی	00368/0 بالا
کلوفنتزین (کنه کش)			ü	آپولو	200 بسیار کم
لامبدا سیهالوترین (حشره کش پیرتروئیدی) نکته: زمانی که با پروپیکونازول مخلوط شود بریا زنبور عسل سمی تر می شود	ü بیش از یک روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی، بیش از 7 روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی (کپسوله)			کاراته زئون، ژوپیتر سی اس، هف لامبدا، جایام پلاس	038/0 بالا
مالاتیون (حشره کش فسفره الی)	ü به صورت ulv، بیشتر یا مساوی 567 گرم در هکتار: 5/5 روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی، مالاتیون پودر وتابل، دو روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی، مالاتیون مایع امولسیون شونده: 6-2 ساعت دارای باقیمانده سمی			مالاتیون	2/0 بالا
ماندی پروپامید         (قارچ کش)			ü	کاربال استار	بیش از 200 بسیار کم
مانکوزب (قارچکش)			ü	دیتان ام 45	9/178 بسیار کم
متالاکسیل (قارچکش)			ü	ریدومیل، رزاکسیل-داونی جی، آر متیل آر	100 بسیار کم
متالاکسیل- مانکوزب (قارچکش)			ü	رزالاکسیل - داونی جی	100و 9/178 بسیارکم
متالدهید (طعمه: حلزون کش)			ü	متالان جی، لوماکیدین	نامشخص
متوکسی فنوزاید (تنظیم کننده رشد در حشرات)			ü	پرودی	100 بسیار کم
متیداتیون (حشره کش فسفره الی)	ü 3-1 روز دارای باقیمانده طولانی مدت سمی			سوپراسید (ممنوع شده)	236/0  بالا
مفنوکسام (قارچکش)			ü	یونیفرم	نامشخص
هگزی تیازوکس (تنظیم کننده رشد، کنه کش)			ü نیاز به بررسی بیشتر	نیسورون	200 بسیار کم

 

توجه:

1. 1.      وجود اعداد مختلف برای دوزهای ایجاد کننده باقیمانده سمی به واسطه وجود فرمولاسیون های مختلف بوده و همچنین منابع مختلفی که بررسی کننده اعداد فوق هستند
2. 2.      تاثیر روی سایر گرده افشان ها نیز باید مد نظر قرار گیرد.

برای تهیه محصولات دامپزشکی و دامپروری ، کتابها و فیلم های آموزشی از قسمت زیر استفاده کنید.

 

بیماری نوزما در زنبور عسل

بیماری نوزما در زنبور عسل:

بیماری واگیردار مخصوص زنبور بالغ میباشد که در اواخر زمستان و اوایل بهار مشاهده میشود. 

عامل بیماری :

عامل بیماری تک یاخته ای به نام nosema apis  میباشد که این تک یاخته به شکل اسپور در می آید و در داخل روده زنبور عسل رشد و نمو پیدا میکند. این تک یاخته بوسیله غذا وارد بدن زنبور شده و در معده زنبور رشد کرده و سلولهای معده را از بین میبرد و در نهایت زنبور میمیرد.

 

اسپورهای عامل بیماری

به ادامه مطلب بروید

ویژگیهای عسل طبیعی و عسل تقلبی

ویژگیهای عسل طبیعی و عسل تقلبی

عسل طبیعی دارای ویژگیهای خاصی است که بیشتر مردم قادر به تشخیص آن نمیباشند و تنها افراد با تجربه مثل خود زنبورداران میتوانند تا حدودی مرغوبیت آن را تشخیص دهند . بطور کلی چنانچه مواد تشکیل دهنده عسل با فرمول اصلی آن مطابقت داشته باشد ، طبیعی و در غیراینصورت تقلبی است . بنابراین تشخیص صحیح طبیعی بودن آن تنها در  آزمایشگاه امکان پذیر است که متاسفانه چنین مکانی در کشور ما وجود ندارد. و این ازمایش تا حدودی از طریق تجربه به طور روزمره انجام میشود به این ترتیب که :

یک قاسق چایخوری را در شیشه عسل فرو برده و بیرون می آورند ، هنگام بیرون کشیدن قاشق یک رشته از عسل چسبناک ایجاد میشود که ظاهرا هرچه این رشته طویل تر باشد مرغوبیت عسل بیشتر است .

به ادامه مطلب بروید

خواص درمانی عسل

خواص درمانی عسل

عسل از قدیم الایام در پزشکی مورد استفاده قرار میگرفته و بعنوان دارو برای درمان خیلی از بیماری ها مورد استفاده بوده است.

در پنجاه سال گذشته نیز گزارش هایی از اثرات عسل روی بافتها و اعضای حیوانات منتشر شده است.

در حال حاضر سالیانه حدود 200 تن عسل برای مخلوط کردن با داروهای مختلف مانند شربت های سینه و ... استفاده میشود. زیرا دارو هایی که در آنها از عسل استفاده میشود نسبت به ترکیبات مشابه دارای مزه ی بهتری بوده و در نتیجه بیشتر مورد استقبال قرار میگیرند .

در کشور روسیه از عسل به عنوان ماده اصلی خیلی از پمادهای سوختگی استفاده میگردد.

در سوئیس از عسل برای درمان بیماری تشعشع radiation sickness استفاده شده و نتایج موفقیت آمیزی داشته است.

به ادامه مطلب بروید

بیماری لوک اروپایی در زنبور عسل

بیماری لوک اروپایی در زنبور عسل

تعریف بیماری:

بیماری مخصوص شفیره ها میباشد وواگیر یعنی ساری که سرایت آن کمتر از لوک امریکای میباشد. عامل بیماری میکروب ها مختلف میباشد که عبارت اند از:

1.      streptococcus pluton

2.      penibacillus alvei

3.      streptococcus apis

4.      Achromobacter euryeice

 به ادامه مطلب بروید

خاصیت سم زنبور در شناسایی مواد منفجره

خاصیت سم زنبور در شناسایی مواد منفجره

زنبورها نه تنها به واسطه گرده افشانی خود در کشاورزی نقش حیاتی به عهده دارند بلکه اکنون آشکار شده است که این حشرات باهوش میتوانند انسانها را از خطر انفجار های ناشناخته آگاه کنند.

محققان دریافته اند پروتئین بامبولایتین که مقادیر زیادی از آن را میتوان در سم زنبور یافت ، از قابلیت ردیابی تک مولکولهای انفجاری نیترو – آروماتیک عنصری مانند TNT برخوردارند.

محققان سطح داخلی نانوتیوب ها را به این پروتئین آغشته کرده  و سپس آنها را در معرض جریان هوایی قرار دادند که از مجاور مواد منفجره عبور کرده است. این نانولوله ها به صورت طبیعی از خود نور ساطع میکنند و هنگامی که رایحه مواد منفجره از مجاورت آنها عبور میکند ، شدت تابش این نور (که با چشم غیر مسلح قابل دیدن نیست ) بر اثر ترکیب پروتئین نیش زنبور و عوامل نیترو-آمونیاک تغییر میکند.

دانلود کتاب زنبورداری برای همه

دانلود کتاب زنبورداری برای همه

دانلود کتاب زنبورداری برای همه



برای دانلود کتاب روی لینک  بالا کلیک کنید