آسپرژیلوزیس در طوطی
(Aspergilosis)
قارچ های آسپرژیلوس ، ساپروفیت های همه جایی هستند و معمولا در نتیجه نقص در سیستم ایمنی چهره بیماری را متظاهر می سازند (برای مثال، شرایط بد محیطی، عفونت سیرکوویروسی، کمبود ویتامین A و استفاده نادرست از کورتیکواستروئیدها و آنتی بیوتیک هایی مانند تتراسیکلین). البته ممکن است در پرنده ای که دچار سرکوب سیستم ایمنی نیز نمی باشد، عفونت بصورت اولیه و به دنبال مواجهه با تعداد زیادی اسپور رخ دهد. برای مثال، در مواردی که برای پوشاندن کف لانه ها از مواد ارگانیکی چون گیاهان خشک و یا پوشال استفاده می شود، ممکن است پرنده با چنین شرایطی روبرو گردد. در اینگونه موارد، آلودگی های قارچی بسیار متداول است. عفونت مجرای تنفسی به وسیله این قارچ، وضعیت مرگباری را ایجاد می نماید که در بیشتر مواقع به مرگ انسان و پرنده مبتلا ختم می شود. آسپرژیلوز به خصوص در اسارت، استرس و تهدید در محیط های بسته، باعث بروز بیماری می شود. عفونت های قارچی تقریبا کشنده هستند. به ویژه جوجه های تازه تفریخ شده به آسپرژیلوز بسیار حساس هستند. دشواری تشخیص این بیماری چه از لحاظ بالینی و چه از لحاظ آزمایشگاهی در شناخت این بیماری مشکل ایجاد می کند. به علاوه کابوس درمانی نیز به لحاظ سودمند نبودن درمان های انجام گرفته در حیوانات مبتلا سختی کار را دو چندان می کند. در طوطی ها، گونه های متعددی از آسپرژیلوس موجب بروز بیماری آسپرژیلوزیس می شوند. گونه هایی چون آسپرژیلوس فومیگاتوس (A. fumigatus)، آسپرژیلوس فلاووس (A. flavus)، آسپرژیلوس نایجر (A. niger) و آسپرژیلوس ترئوس (A. terreus) . این بیماری واگیردار نیست، اما در محیط های خاصی، به ویژه در مناطقی که میزان زیادی سبزیجات یا میوه های فاسد و تجزیه شده وجود دارد (مانند قفس هایی که کف آنها دیر به دیر تمیز می شود)، محیط برای رشد این قارچ و پراکنده کردن اسپور توسط آن فراهم شده و بیماری گسترش می یابد.
هیچ مدرکی مبنی بر آن که پرندگان وحشی ناقل آسپرژیلوز بوده و بیماری را به انسان منتقل نمایند وجود ندارد. تمام گزارشات اخیر درباره آسپرژیلوز ریوی انسان، بیماری را به صورت عفونت ثانویه ای تفسیر می نماید که در بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیف شده ای دارند، مشاهده شده است. این تضعیف ایمنی در اثر تجویز کورتیکواستروییدها، ابتلا به ایدز، تابش اشعه ایکس، داروهای سیتوتوکسیک و آنتی بیوتیک ها بوده است.
نشانه های بالینی
نخستین نشانه های بالینی تک گیر و موذیانه این بیماری در شکل مزمن، ماه ها پیش از مرگ بیمار مشاهده می شود، از جمله این نشانه ها ژولیدگی پرها، بیحالی، خواب آلودگی، تشنگی، تب، بی اشتهایی و از دست دادن وزن به صورت پیشرونده است. معمولا این بیماری با التهاب کیسه های هوایی خلفی همراه است و ممکن است در ریه نیز گرانولوم هایی یافت شود. عمدتا کیسه های هوایی خلفی مبتلا می شوند، زیرا این کیسه ها اولین نواحی هستند که در هنگام دم، در معرض هوای تازه قرار می گیرند. چنانچه در هنگام دم، ذرات بزرگی همچون اسپور قارچ ها وارد کیسه های هوایی شوند، ممکن است در وقفه بین دم و بازدم این ذرات از جریان هوا خارج شده و در کیسه ها جای گیرند. در شکل حاد بیماری ممکن است در پرندگان به ظاهر سالم، مرگ ناگهانی رخ دهد، که عمدتا دلیل این مسئله را تخریب عمومی بافت های بدن و بویژه تخریب کبدی ناشی از آفلاتوکسین های حاصل از آسپرژیلوس می دانند. علاوه بر این ممکن است در اثر رشد قارچ در سیرینکس یک سندرم حاد تنفسی رخ دهد که در این صورت، پس از گذشت ۴ الی ۵ روز، مجاری هوایی دچار انسداد گشته و پرنده دچار تنگی نفس حاد می شود. اما پیش از این اتفاق صدای پرنده تغییر می نماید. به نحوی که معمولا صاحبان پرنده بیمار، صدای پرنده را مشابه صدای شخصی که گلو درد دارد توصیف می کنند. در صورتی که گرانولوم ها در داخل یکی از نایژه ها ایجاد شود، این امکان وجود دارد که نای نیز به تدریج مورد تهاجم قرار گیرد.
یافته های کالبدگشایی
در معاینه ظاهری، ندول های توموری زیرجلدی (۱×0.5 سانتیمتر) در بخشی از بدن مانند قسمت جانبی دیواره قفسه سینه و در قسمت استخوانی قفسه سینه مشاهده می شود. پس از گشودن قفسه سینه، حفرات سروزی و کیسه های موکوسی – سروزی یافت می شوند که با ندول های متعدد سفت و قابل جابه جایی پوشیده شده بودند (قطر 0.2 سانتیمتر). در قسمت خلفی ریه ها و بخشی از کیسه هوایی شکمی بزرگتر، ندول های توموری سخت زرد مایل به سفید مشاهده می شود (قطر ۱ سانتیمتر). ندول های توموری به شدت و با گستردگی به دیواره قفسه سینه چسبیده اند. شش ها فشرده هستند و آتلکتازی به سبب دو طرفه بودن ندول های تومورى رخ می دهد. قلب اندازه طبیعی دارد و تنها میوکاردیوم قدامی حاوی مقادیر اندکی ندول های توموری می باشد. مری، نای و محل دو شاخه شدن نای کمی فشرده شده اند، ولی حاوی ندول های توموری نیست. در سطح کبد، ندول های توموری مجزا از هم (به قطر 0.3 سانتیمتر) مشاهده می شوند. کلیه ها شامل ندول های توموری درهم آمیخته ای هستند که حدود 0.5 سانتیمتر قطر دارند. مغز ادم خفیفی نشان می دهد و احتقان خفیفی نیز در آن مشاهده می شود. عضلات سینه ای ممکن است به صورت دو طرفی چندین ندول کوچک سفیدرنگ را نشان دهند.
معاینه ریزبینی، گرانولوماهای متعددی را در مراحل مختلف رشد نشان می دهد. ندول های ریوی بزرگ به شدت دچار نکروز پنیری می شوند. در حاشیه ندول ها نیز سلول های اپیتلوئید، فیبروبلاست ها، لمفوسیت ها و دیوسلول ها دچار تزاید می شوند. در برخی نواحی، ساختارهای ندولی کاملا از فیبروبلاست ها، دیوسلول ها و اجسام خارجی تشکیل می شوند. به علاوه سروزیت به همراه نکروز کانونی کپسول کبدی مشاهده می شود. روده ها به شکلی آشکار دچار هیپرپلازی سلول های لنفاوی می شوند. گرانولوماهایی که به دیواره قفسه سینه پیشروی نموده اند، سبب شکستگی پاتولوژیک دنده گشته و به شدت به عضلات اسکلتی مخطط نفوذ می نمایند. ممکن است هیچگونه درگیری آشکاری در دستگاه عصبی مرکزی مشاهده نشود. فرآیند و تغییراتی که بیان شد مزمن بودن وضعیت را نشان می دهد. در عمل، هایفها به رگ های خونی حمله می کنند و سبب ایجاد آنژیت ترومبوتیک می گردند. هایفها ممکن است در داخل و اطراف گرانولوم ها با آرایش خاصی یافت شوند.
تشخیص
تشخیص بالینی به وسیله کشت از سواب نایی، اشعه ایکس و اندوسکوپی صورت می پذیرد. با روش رنگ آمیزی پاس می توان قطعه ای از ندول های توموری ریوی منجمد را مورد بررسی قرار داد، هایف های قارچ در اطراف ناحیه نکروتیک یافت می شود.
از مواد موجود در ریه به محیط سابورا دکستروز آگار (Starch Dextrose Agar)، آبگوشت قلب و مغز با آگار خوندار (Petragnanis medium) تلقیح گردید. در جوجه های که به صورت داخل صفاقی با ۰/۰۳ میلی لیتر سوسپانسیون هاگ کشت داده شده این قارچ تلقیح شدند، طی ۴ تا ۵ روز با عوارض ریوی می میرند.
شواهدی در دست است که نشان می دهد ساختار آنتی ژنی آسپرژیلوس کاملا منحصر به این میکروارگانیسم است. هنگامی که از Immuno diffusion test استفاده می کنیم، مقدار اندکی از آنتی سرم پرنده لازم است. این آنتی سرم با سوراخ نمودن عضلات سینه ای توسط سوزن نازک و فشردن آرام این ناحیه جهت به دست آوردن یک قطره خون میسر می گردد.
در صورت تهیه رادیوگرافی احتمالا ساختارهای ندولی موجود در ریه ها و کیسه های هوایی مشاهده خواهد شد که به تشخیص کمک می نماید.
درمان
پیش آگهی در پرندگان مبتلا خوب است. در برخی موارد (مانند عفونت نایی (Syrinx aspergillomata) یا ابتلا موضعی کیسه هوایی)، جراحی ممکن است در درمان بیماری موثر باشد. درمان به صورت ترکیبی و با استفاده از داروهای عمومی و موضعی انجام می شود. ارتقاء کیفی تغذیه پرنده نیز ضروری است. در ابتدا تجویز داخل وریدی آمفوتریسین بی (Amphotericin B) توصیه می شود. این عمل به سرعت باعث مرگ قارچ ها می گردد، در حالی که داروهای خانواده ازول (مثلا کتوکونازول)، برای نابود ساختن قارچ ها به چندین روز زمان نیاز دارند. در بیمارانی که آب بدنشان را از دست داده اند و یا دچار بیماری یا اسیب کلیوی هستند باید محتاطانه عمل کرد، زیرا آمفوتریسین بی، بصورت بالقوه دارای سمیت کلیوی است. دوره درمان این بیماری نباید کمتر از ۱۲ هفته باشد، و در موارد پیشرفته، می توان درمان را به مدت ۶ تا ۹ ماه و یا حتی بیشتر نیز ادامه داد.
در درمان این بیماری، استفاده از روش بخور، یک عمل کمکی اما بسیار ضروری است. امروزه این روش درمانی، به یکی از قسمت های عمده روند درمانی بیماری های تنفسی بدل شده است. بویژه در درمان بیماری های تنفسی قارچی که ارگانیسم به شدت نسبت به بسیاری از داروهای ضد قارچی مقاوم شده است. علاوه بر این، در مواردی که داروها در نواحی ای همچون کیسه های هوایی رشد نموده اند و به دلیل خونسردنی ضعیف این نواحی، درمان چندان پاسخ گو نمی باشد، استفاده از این روش بسیار سودمند است. برای این نوع درمان، دستگاه های بخور تجاری وجود دارد که کار با آنها بسیار ساده می باشد. در مورد اهمیت اندازه قطرات دارویی تولید شده در این دستگاه، بحث های زیادی وجود دارد.
بسیاری از داروها مانند، آنتی بیوتیک ها، ضد قارچ ها، متسع کننده های مجاری تنفسی و ضد التهاب ها را می توان به ریزذرات تبدیل نمود. معمولا درمان بوسیله این دستگاه، بصورت ۳ – ۴ بار در روز و هر بار به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه انجام می شود.
به تازگی استفاده از ضدعفونی کننده تجاری F۱۰ نیز، در درمان عفونت های مجاری تنفسی بسیار متداول شده است. این ماده دارای ترکیبات آمونیومی بوده و دارای خاصیت ویروس کشی، باکتری کشی، قارچ کشی و اسپور کشی است و فاقد آلدئید می باشد. در سیستم بخور می توان از نسبت ۱:۲۵۰ بدون عوارضی سو استفاده نمود.
vetshoop.ir
اپلیکیشن موبایل دامپزشک همراه
برای تهیه محصولات دامپزشکی و دامپروری ، کتابها و فیلم های آموزشی از قسمت زیر استفاده کنید.
