برونشیت عفونی طیور

برونشیت عفونی طیور IB

● برونشیت عفونی طیور IB
بیماری ویروسی بسیار واگیرداری است که جوجه های زیر 6هفتگی به فرم تنفسی آن و مرغهای بالغ به فرم کاهش تولید تخم مرغ مبتلا می شوند .
بیماری مخصوص ماکیان است و نژادهای مختلف ماکیان حساسیت متفاوتی دارند . البته فرمی از بیماری در قرقاول نیز دیده شده است . در مناطقی که مرغداریها متراکم هستند باید واکسیناسیون انجام شود مثل لارنگوتراکئیت عفونی طیور و همچنین در ایران سویه ماساچوست دیده شده است .
ویروس IB
کورناویروسی بنام Tarpie pulli باندازة 200-90 میلی میکرون ، RNA
ویروس 8 سروتیپ دارد که هر سروتیپ واریانت های مختلفی دارد .

مقاومت ویروس IB
حرارت 55 درجة سانتیگراد را حدود 15 دقیقه و 37درجة سانتیگراد را تا 90 دقیقه متحمل می شود و در حالت لیوفیلیذه تا 30 سال در یخچال باقی میماند .
توسط فرمالین 1% در عرض 1 دقیقه بی اثر می شود در حالیکه فنل 1% در عرض 1 ساعت نیز کارآ نمی باشد .

کشت ویروس
ویروس در عرض یک ساعت در مجاورت تریپسین 1% گلبولهای قرمز مرغ را جمع می کند .
در جنین تخم مرغ 10-9 روزه و کشت بافت ریه و کلیه جنین رشد می کند و کلیه جنین حساسترین کشت است . در پاساژ اول در روی جنین آثار چروکیدگی کیسه جنین و کلفت شده پرده آمینیون مجاور حنین و کوچک شدن جنین دیده می شود و وضعیت داخلی جنین به هم خورده است و بالها روی سر قرار می گیرند و مثل پاها روی سر فشار میآورند . ویروس باید 10 پاساژ داشته باشد تا جنین را بکشد .

بیماریزایی
بیماری مخصوص ماکیان است و سویه های مختلف بافتهای مختلف اپی تلیال نای (از بین بردن مژه ها) ، اپی تلیال مجرای تخم در دستگاه تولید مثل و حتی کلیه را درگیر می کنند . در زمستان بیماری فراوانتر و با تلفات بیشتر است.

به ادامه مطلب بروید

انتقال ویروس IB
مهمترین راه باد وراه Air born است ولی بطور مکانیکی با افراد و وسایل . . . نیز صورت میگیرد .
حاملین نقش چندانی ندارند و مبتلایان در عرض 6-4 هفته پاک می شوند . ولی مرغهای کمی آلوده باقی مانده و در دورة تخمگذاری بعلت تخمگذاری شدید هورمونی در صورت ایمنی پائین گله سبب انتشار بیماری می شوند . شفا یافتگان ایمنی قوی دارند .

ایمنی
ایمنی موضعی غددهابل کُل نای و دستگاه تنفسی نقش اصلی را دارند . انتفرون و ایمنی سلولی دخالتی ندارند ولی ایمنی هومورال در ایمنی پاسیو نقش دارد که تنها باعث کاهش شدت بیماری می شود و از بیماری جلوگیری نمیکند .
اگر ایمنی پاسیو مادری توسط سوش بیماریزا باسوش واکسن یکی باشد از نتیجة واکسن می کاهد .

علائم بیماری
دوره کمون کوتاه و 96-36 ساعت است و ارزش تشخیصی دارد برای اینکه در عرض 3-2 روز تمام گله را بیمار می کند در حالیکه در بیماریهای دیگر چنین نمی شود .
جوجه زیر 6 هفتگی : ترشح چشم و بینی ، کم مصرف شدن آب و دان ، دور هم جمع شدن ، سرفه ، عطسه ، نفس نفس زدن ، تنفس با دهان باز ، سوت کشیدن و مرگ در اثر خفگی .
گلة بالغ : کاهش شدید تخم مرغ تا 50% که 5-4 هفته ادامه دارد و بعد از این مدت بتدریج بالا میرود ولی بمقدار اولیه نمیرسد . پوستة تخم مرغ اگر قهوه ای بود بی رنگدانه و سفید می شود ، نازک و ترک خورده است و گاهی تخم مرغ پوسته سفت را ندارد و لمبه اندازی صورت میگیرد . تخم مرغها شکل های غیر طبیعی دارند . دانه های گچی روی پوسته است که پوسته را زبر می کند . سفیده آبکی است و بعلت غشای نازک زرده به سهولت زرده با سفیده قاطی می شود (مثل یک تخم مرغ فاسد) .

فرم کلیوی بیماری
این فرم بیشتر در 26-6 هفتگی دیده می شود ولی در صورت عدم تماس جوجه یا مرغ با ویروس در هر سنی دیده می شود . در مرحله اول علائم زودگذر تنفسی دیده می شود .
در مرحلة دوم ویروس به کلیه حمله کرده ← دفع سدیم و پتاسیم← خون غلیظ و پوست بدن و تاج و ریش خشک و تیره می شوند . اسهال شدید سفید رنگ (اسهال گچی) که به مجرد اینکه به زمین برسد مثل گچ سفید و سخت میشود . این اسهال منشأ کلیوی دارد در صورتی که اسهال گچی دستگاه گوارش آبکی است .
21-6 روز بعد از بروز بیماری تلفات بالا میرود و بعد از 24 روز تلفات پائین میآید . میزان تلفات در شرایط خوب بهداشتی 10-5% و در شرایط نامساعد بهداشتی 50% است .
نژادهای سبک به این فرم بیماری حساستر از نژادهای سنگین هستند . خروسها به این فرم حساستر از مرغها هستند .

کالبدگشایی
فرم تنفسی : ترشحات چرک پنیری در چشم و دستگاه تنفس بخصوص در محل دو شاخه شدن نای (علت خفگی) ، پرخونی نای و ریه کدورت کیسه های هوایی و پنومونی ریه .
فرم کاهش تولید تخم مرغ : احشای داخلی و درده پرخون ، زرده له شده ، طول و وزن اویروکت ↓ (که در 21روز بعد به حالت عادی برمیگردد) اگر گله در زیر 2هفتگی مبتلا شود ویروس به اپی تلیال اویروکت جمله و جراحات کیستیک ایجاد می کند که در هنگام تخمگذاری بسته به محل کیست تخم مرغ ناقص ساخته می شود علیرغم آنکه مرغ ظاهر خوب یک تخمگذار خوب را دارد .
فرم کلیوی : جراحات لاشه بعد از 5روز حمله ویروس دیده می شود . تورم شدید کلیه ، رسوبات فراوان در کلیه و مجاری ادراری که باعث ترشحات اسهالی می شود .
رسوبات اورات در کبد ، قلب و احشاء باعث ایجاد نقرس احشایی می شود .

تشخیص برونشیت عفونی
دوره کمون خیلی کوتاه ، فرم تنفس (دهان باز و نفس نفس زدن) و آزمایشگاه .
آزمایشگاه
میکروسکوپ الکترونی ، پادتن های درخشان ، پادتن های خنثی کننده (در ابتدای بیماری و دو هفته بار با دو بار آزمایش) ، ژل دیفوزیون ، HI ، الایزا ، دیدن رشد در جنین تخم مرغ .
(با آزمایش الایزا آنتی ژنهای عمومی IB و اختصاصی سروتیپ ها جواب میدهند لذا نمی توان از آن برای تشخیص سروتیپ و واریانت ویروس استفاده کرد و برای اینکار باید از HI و VN بهره گرفت) .

آزمایش تعارض ویروسی یا تعارض سرمی
سرم گله مشکوک را با ویروس شناخته شده IB مجاور می کنیم ← کشت بافت ← بعد از 24 ساعت از کشت ویروس نیوکاسل به محیط اضافه می کنیم ← ایجاد Cpe با ND نشانگر عفونت برونشیت عفونی است .

هیستوپاتولوژی
نفوذ لنفوسیت ها و مونوسیت ها در زیر مخاط نای ، از دست رفتن مژه های سلولهای پوششی اپی تلیال نای .

تشخیص تفریقی IB
فرم تنفسی : لارنگوتراکئیت ، آسپرژیلوزیس ، پاستورلوز ، لارنگو بیشتر سنین بالا را مبتلا می کند .
فرم کاهش تولید : ND و EDS در نیوکاسل علائم عصبی نیز داریم .

واکسن های IB
واکسن کشته : از غیرفعال شدن ویروس حاد با موادی مثل فرمالین 2/0% و بتاپروپیولاکتون 1% بدست میآید . در 12 هفتگی (4-3 هفته قبل از تخمگذاری) مصرف می شود .
حتماً تزریقی است و با واکسن های کشته ND + IB (دوتایی) و ND + IB + EDS (سه تایی) همراه می شود . هنوز در ایران مصرف نمی شود .
واکسن زنده : از سوش ماساچوست استفاده می شود (با 120بار پاساژ) و (با 52بار پاساژ) . هر چه پاساژ زیادتر باشد بیماریزایی و ایمنی زایی کمتر می شود . لذا در جوجه ها مصرف می شود .

واکسیناسیون
اگر پادتن مادری بالایی داشته باشد تا 12-10 روزگی احتیاجی به واکسن نیست .
اگر پادتن مادری تیتر پائینی داشته باشد یا غیر یکنواخت باشد و یا از تیترپادتن خبر نداشته باشیم واکسن در 5-1 روزگی و اکثراً در 1 روزگی مصرف می شود .
واکسیناسیون بصورت اسپری و در داخل کارتن حمل جوجه ها انجام می شود . میزان مصرفی 200-150سی سی برای هر هزار دوز واکسن است که از سمپاش های دستی که قطرات درشتی از آب را روی سر جوجه اسپری می کنند استفاده می شود . برای تقویت ایمنی و ایمن کردن جوجه هایی که در مرحلة اول ایمن نشده اند واکسن دوم در 21 روزگی بصورت اسپری یا آب آشامیدنی مصرف می شود .
4-3 هفته به تخمگذاری واکسن از طریق آب آشامیدنی مصرف می شود که برای هر یک دورة تخمگذاری کافی است . در مناطق آلوده تولید زیاد هر دو ماه یکبار واکسن از راه آب آشامیدنی مصرف می شود .
در ایران
اگر بدون در نظر گرفتن تیتر مادری واکسن را در 1روزگی مصرف بکنیم ایمنی حاصله تا پایان هفته پنجم ادامه دارد . ولی اگر تا 16روزگی به تأخیر انداخته شود تا پایان دوره پرورش جوجه گوشتی ایمنی کافی حاصل می شود. ولی احتمال بیماری در 16-10 روزگی خیلی زیاد است .
در ایران استفاده از IB تنها بر استفاده از (ND + IB) ارجعیت دارد (برای ایمنی کافی و دقیق) .

درمان IB
بعلت تخریب سلولهای اپی تلیال تنفسی و هجوم میکروبهای دیگر بخصوص مایکوپلاسما آنتی بیوتیک های وسیع الطیف لازم است .
برای بالا بردن مقاومت بدن افزایش 3-2 درجة سانتیگراد درجه حرارت برای 3-2 هفته بهتر است .
تشویق به غذا ، غذای خوب ، آب سالم ، عدم تراکم ، و عدم گرد و غبار در بهبود گله نقش دارد .
اگر بیماری از فرم کلیوی باشد قطع یا کاهش Pr جیره و نیز تجویز الکترولیت های Na و K لازم است .

 

برای تهیه محصولات دامپزشکی و دامپروری ، کتابها و فیلم های آموزشی از قسمت زیر استفاده کنید.