گاز آمونیاک در سالن های مرغداری و راهکارهای دفع آن

گاز آمونیاک در سالن های مرغداری و راهکارهای دفع آن

گاز آمونیاک چیست؟

آمونیاک گازی است که در اثر تخمیرآنزیمی مواد ازته  فضولات و بویژه اوره و توسط آنزیمی که از میکروارگانیزهای موجود در بستر ترشح می شود، در سالن های مرغداری ایجاد میشود.

آمونیاک از تخمیر باکتریایی اسید اوریک موجود در مواد بستر درلانه به وجود می آید. گازی است بی رنگ وبی بو و متداولترین گازی است که در مرغداری های غیر بهداشتی وجود دارد. به علت سبک بودن به آسانی قابل تشخیص است.

به ادامه مطلب بروید

روند تولید آمونیاک در سالن های پرورشی مرغداری ها بوسیله عواملی مانند درجه حرارت بالای سالن ها ، افزایش PH بستر و افزایش یا کاهش رطوبت سالن ها تسریع خواهد شد. درصورتی که تهویه سالن ها غیر اصولی بوده و شرایط بهداشتی آنها نامناسب باشد، اثرات ناشی از آمونیاک تشدید خواهد شد. در چنین شرایطی میزان آمونیاک موجود در سالن ها شدیدا" افزایش یافته و منجر به شیوع عوارض تنفسی و مشکلات متعاقب ناشی از آن درگله خواهد شد.

یکی از مشکلات اساسی سالنهای مرغداری با تراکم بالا برای تولید بیشتر گوشت سفید و تخم مرغ انتشار گاز آمونیاک می باشد . مهمترین فاکتورهای تاثیر گذار بر تولید گاز آمونیاک رطوبت و دمای هوا ، سرعت تهویه ، کهنگی و PHبستر ، نوع بستر و سن پرنده می باشد . دمای بالا نه تنها فعالیت باکتریایی و تولید گاز آمونیاک را افزایش می دهد بلکه انتقال آمونیاک را نیز از بستر به هوا افزایش می دهد .

فعالیتهای بیولوژیک در بستر مرغداری ها و مدفوع مرغ که حاوی مقادیر زیادی مواد مغذی ونیتروژندار است دراثر ماندگاری و شرایط نگهداری، گازآمونیاک و مواد سمی و بوی نامطبوعی را در سالن ها ایجاد می کند و بدلیل وزن مولکولی سنگین گازآمونیاک این گاز مدت هادر سالن ها ومحیط اطراف باقی خواهد ماند.

شرایط ایجاد اثرات نامطلوب در اثر تراکم آمونیاک و بیماری زایی در گله های مرغ

1. میزان آمونیاک باید کمتر از۱۰ PPM باشد در غلظت بیش از ۵۰ PPM ریه ها آسیب می بینند و حساسیت به بیماری تنفسی افزایش می یابد. سطوح بالای آمونیاک در حدود ۱۵۰ قسمت در میلیون (PPM) یا بالا منجر به ایجاد شکاف های بسیار مویین و ریز بر روی بافت مخاطی بینی و حلق و عارضه کارتوکونژنکیویت در طیور شده و زمینه را برای نفوذ عوامل بیماری زای میکروبی و ویروسی فراهم سازند و طیور دچار عوارض تنفسی شدید خواهند شد.
2. آمونیاک منجر به از بین رفتن مژه های موجود بر روی مخاط نای شده و همچنین باعث آسیب رساندن به مخاط چشم ها شده و باعث تحریک شدید مخاط دستگاه تنفس طیور خواهد شد.
3. مقادیر بالای آمونیاک در سالن ها منجر به کاهش مصرف غذا در گله خواهد شد و در نتیجه ضریب رشد و همچنین میزان تولید تخم مرغ درگله کاهش خواهد یافت.
4. از طرف دیگر تراکم آمونیاک واکنش های سوء ناشی از واکسیناسیون را نیز افزایش خواهد داد و موارد آن در گله بیشترخواهد شد

پیشگیری از تراکم آمونیاک در سالن ها :

1. بهبود و بالا بردن سیستم های مدیریت در این موارد از اهمیت خاصی برخوردار می باشند
2. درصورت امکان ، خارج کردن مقادیری از مدفوع موجود بر روی بستر سطوح آمونیاک را کاهش خواهد داد. از طرف دیگر بایستی حتی الامکان از مرطوب شدن بستر جلوگیری نمود
3. در سیستم های پرورشی خاصی که از قفس استفاده می شود (cage system ) ، تهویه مناسب منجر به سریعتر خشک شدن مدفوع و سطوح آمونیاک موجود در سالن ها را کاهش خواهد داد. استفاده از تهویه ها با دور سریع نیز در صورتی که همه سطوح سالن ها را به طور یکنواخت پوشش دهد منجر به کاهش آمونیاک خواهد شد.
4. با استفاده از تهویه های دمنده می توان از طریق خشک کردن مدفوع به صورت سریعتر تا حدی غلظت آمونیاک را کاهش داد.
5. ازیکسری مواد شیمیایی خاص نیز می توان غلظت آمونیاک سالن ها را کاهش داد. محصولاتی هستند که گازهای سمی موجود در سالن ها از جمله آمونیاک را به خود جذب می نمایند و جاذب محسوب می شوند. این محصولات اغلب به صورت پودری یا اسپری در بازار عرضه می شوند.
6. امکان استفاده از زئولیت نیز بایستی به دقت مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد. زئولیت ماده جاذب بسیار مناسبی برای آمونیاک و فرمالین محسوب می شود

چگونه بر گاز آمونیاک سالنهای مرغداری غلبه کنیم؟

از اواسط قرن بیستم تا کنون ترکیبات مختلفی با مکانیسم های اثر متفاوت در رابطه با کنترل گاز آمونیاک در صنعت مرغداری در دنیا مورد استفاده قرار گرفته اند .از میان این موارد فرمالین و عصاره درخت یوگا با استقبال بیشتری مواجه شد

از میان این دو ماده عصاره درخت یوگا بازدهی بیشتر داشت چراکه این ماده دارای خاصیت پیوند با آمونیاک می باشد که باعث جلو گیری از رهاشدن گاز آمونیاک از طریق فضولات طیور می شود .با گذشت سالها تر کیبات جدیدتری جایگزین موارد فوق شوند

ترکیبات که هم اکنون به طور گسترده ای در صنعت پیشرفته طیور اکثر کشورها مورد استفاده قرار می گیرند قادرند از فعالیت آنزیم اوره آز جلوگیری نماید .از آنجا که منشا تولید گاز آمونیاک در سالنهای مرغداری بستر می باشدکه علت آن نیز تخمیر اوره فضولات طیور در بستر است با استفاده از این ترکیبات تولید گاز مذکور در بستر متوقف می شود از جمله این موارد می توان به پاد آمونیاک اشاره کرد .پاد آمونیاک که نوعی پودر خنثی کننده گاز آمونیاک می باشد

طریقه مصرف :

سیستم بستر : یک روز قبل جوجه ریزی به صورت یک نواخت در روی بستر پخش شود (برای کل دوره)

سیستم قفس :پس از هر نوبت کود کشی در زیر قفسها و نیز هر دو هفته یکبار بر روی کود پخش شود

پاد آمونیاک :

این ماده در طی دوره پرورش در بستر فعال باقی مانده و باعث جلوگیری از تولید گاز آمونیاک و در نتیجه کاهش شدید بیماریهای تنفسی می شود . از مزایای دیگر این ماده می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
1- کاهش بیماری کوکسیدیوز از طریق از بین بردن یا محدود کردن اووسیست های کوکسیدیوز .
2- کاهش رطوبت بستر
3- جلوگیری از اشاعه بوی زننده کود .
4- کاهش حشرات .
5- غنی شدن کود حاصل از فضولات طیور

کنترل گاز آمونیاک با استفاده از روشهای طبیعی و شیمیایی انجام می پذیرد

سولفات آلومینیوم و سولفات آهن گاز آمونیاک بستر به ترتیب ۹۹% و ۵۸% کاهش می دهند.