بیماری نقرس طیور( Gout Poultry Diseases)

بیماری نقرس طیور( Gout Poultry Diseases)

این بیماری در اثر تجمع رسوب اورات در کلیه ها و پراکنده شدن آن در سطح احشاء داخلی بدن و یا داخل مفاصل بوجود می آید.

 از اینرو این بیماری به دو شکل زیر تقسیم بندی میشود :

1.      شکل احشائی

2.      شکل مفصلی

به ادامه مطلب بروید

بیماری  نقرس در اکثر موارد همراه با سنگ مجاری ادرار (اوریلتیازیس) تظاهر می یابد.

سنگ مجاری ادرار (Urilithiasis) عبارت است از اتساع حالب و وجود مقدار زیادی رسوب اورات و یا سنگهای اورات در داخل آن همراه با تحلیل یک یا هر دو کلیه که در نهایت باعث مرگ ناگهانی مرغهای مبتلا میگردد.

این عارضه به همراه بیماری نقرس و یا به دنبال آن مشاهده میگردد و یکی از بیماریهای شایع در مرغهای تخمگذار است.

بروز این بیماری در ایران اکثرا به دلیل نا مناسب بودن آب مصرفی طیور و بالا بودن املاح و مواد جامد محلول در آب و یا به دلیل کم آبی میباشد.

نقرس احشائی     Visceral gout

نقرس احشایی بیش از سی سال است که در ماکیان شناخته شده است.

با توجه به جراحات قابل توجه مربوط به این عارضه از نامهای مختلفی همچون نفریت توکسیک حاد، نقرس کلیوی، سنگ کلیه، نقرس تغذیه ای، نفروزیس و........ برای توصیف آن استفاده گردیده است.

این شکل از بیماری در کالبد گشایی تلفات طیور بویژه مرغهای تخم گذار به میزان قابل توجهی مشاهده میگردد.

علامت اصلی نقرس احشائی جمع شدن اورات در کلیه ها و پخش آن در سطح احشاء داخلی از قبیل کبد- قلب- پرده صفاق- کیسه هوایی و عضلات به صورت پرده سفید براق می باشد.

در موارد شدید باعث چسپیدن کبد به جدار داخلی قفسه سینه می گردد و در موقع کالبد گشایی و جدا کردن سینه از محوطه شکمی به علت همین چسبندگی اکثرا کبد پاره و متلاشی می شود.

نقرس در شرایطی ایجاد میشود که کلیه در حدی دچار کاهش فعالیت می شود که اسید اوریک در خون ومایعات بدن تجمع پیدا کرده ومتعاقبا به صورت کریستالهای اورات کلسیم وسدیم دراعضای مختلف مثل کلیه و غشاء های سروزی کبد، قلب، کیسه های هوایی ومفاصل رسوب می کند.

کلیه های اسیب دیده دچار اتروفی یا تحلیل لوب ها و تشکیل سنگ در کلیه و مجرای ادراری گردیده و بافت کلیه متورم و سفید رنگ می شود.

نقرس  یک بیماری تک عاملی نبوده بلکه نتیجه جراحات وارده به کلیه توسط عوامل مختلف مثل عفونت، تغذیه ، مسمومیت ویا احتمالا ترکیبی از عوامل مختلف می باشد.

کلیه یک عضو حیاتی است. هنگامی که کلیه قادر به انجام وظیفه نباشد ،اسید اوریکی که در حالت عادی توسط کلیه برداشت واز طریق ادرار حذف می شود در خون تجمع یافته و درهر جایی که خون جریان دارد رسوب می کند. پرنده در صورت عدم فعالیت کلیه بمدت 36 ساعت  تلف می شود.

نقرس مفصلی     Articular gout

در این نوع نقرس تجمع اورات در مفصل ها بویژه مفصل انگشتان پا مشاهده می شود

و در اثر آن مفاصل متورم و بزرگ می شوند و پا و انگشتان تغییر حالت می دهند.

نقرس مفصلی معمولا به صورت انفرادی دیده می شود و ضایعات اقتصادی قابل توجهی به بار نمی آورد.

 

علل بروز بیماری

1– بالا بودن میزان پروتئین جیره

افزایش پروتیین جیره در حدود 30 تا 40 درصد  بصورت تجربی می تواند باعث نقرس شود.

2 – بالا بودن میزان کلسیم جیره به ویژه درصورتیکه همراه با کمبود فسفر باشد

تغذیه با کلسیم اضافی در پولت نابالغ در یک دوره زمانی مشخص باعث صدمه به کلیه شده وممکن است به نقرس منتهی شود.این امر می تواند ناشی از خطا درکارخانه تولید دان یا اشتباه در استفاده از دان مرحله تخمگذاری در پولت ها و یا شروع پیش از موعد دان مرحله قبل از تخمگذاری در پولت ها باشد.

استفاده از دان حاوی سنگ آهک با ذرات درشت در دوره پرورش بعلت اینکه پرنده قدرت انتخاب دارد باعث برداشت اضافی کلسیم توسط پرنده خواهد شد. برای  اطمینان از جلوگیری ازدریافت بیش از حد کلسیم در دوره پرورش می بایستی سنگ آهک بصورت پودر ریز استفاده شود.استفاده از سنگ آهک بصورت ذرات درشت می تواند دردان مرحله قبل ازتخمگذاری شروع شود.

مشخص گردیده که فسفر تا اندازه ای کلیه را از صدمات ناشی از کلسیم محافظت می کند. فسفر همانند یک عامل اسیدی کننده ادرار به پیشگیری از تشکیل سنگ در کلیه کمک می کند. فسفر قابل دسترس کم در دوره پرورش همراه با وقوع  بالای نقرس بوده است

3 – بالا بودن میزان املاح و مواد جامد محلول در آب آشامیدنی

4 – بالا بودن مقدار اسید اوریک خون

5 – کمبود ویتامین A

کمبود ویتامین A در یک دوره زمانی طولانی می تواند باعث صدمه به مخاط لوله های ادراری گردد.اما با فرمولاسیونهای امروزی کمبود ویتامینها بندرت اتفاق می افتد.

6 – مصرف جوش شیرین (بیکربنات سدیم)

سدیم بیکربنات (جوش شیرین) گاهی مواقع جهت بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ ویا جهت مبارزه با استرس گرمایی استفاده می شود که می تواند بعلت افزایش قلیاییت ادرار منجر به نقرس شده که این امر همراه با سطوح بالای کلسیم جیره بستر مناسبی جهت تشکیل سنگهای کلیه میباشد.

7 – وجود بعضی از سموم قارچی در جیره نظیر Oosporein

8 – ابتلاء جوجه ها به سویه هایی از ویروس برونشیت عفونی که گرایش به کلیه دارند

9 – محرومیت از آب یا کم آبی

محرومیت ازآب روی کارکرد کلیه اثر می گذارد.اما  ثابت نشده که این امر مستقیما به نقرس منتهی شود.

10 – انسداد لوله حالب

11 – اختلال در ترشح ادراری

12 – ضایعات کلیوی

علت نقرس را اغلب مواقع به سختی می توان تعیین نمود.

صدمه اصلی به کلیه ممکن است خیلی قبل از شروع مرگ ومیر ناشی از نقرس اتفاق افتاده باشد.

عوامل احتمالی شامل علل تغذیه ای، عفونی وسموم می توانند موجب یا مرتبط با نقرس باشند.

 

عوامل عفونی مرتبط با نقرس:

ازعوامل ویروسی شناخته شده در ارتباط با نقرس میتوان به برونشیت عفونی و نفریت طیور اشاره کرد. برونشیت عفونی یک بیماری بسیار واگیر در طیور است که معمولا مجاری تنفسی را در گیر کرده و می تواند روی دستگاه تولید مثل و ادراری نیز تاثیر گذارد.

سویه ای از ویروس برونشیت که نفروپاتوژنیک نامیده می شود تمایل خاصی به کلیه دارد. حضور مداوم و مزمن ویروس برونشیت می تواند روی کلیه اثر گذاشته و منتهی به نفریت ونارسایی کلیوی گردد.

طیور جوان  بیشترین حساسیت را به اسیب کلیوی ناشی از برونشیت دارند.

عفونت اولیه ممکن است خیلی قبل اززمانیکه کلیه دچار نارسایی شود و یا مرگ و میراتفاق افتد در گله رخ داده باشد.

پولت ها وقتی از نظر جنسی بالغ میشوند از جیره ای که در صد کلسیم بالاتری دارد تغذیه می کنند که نیاز مرحله تخمگذاری است. حال اگر کلیه  قبلا اسیب دیده باشد ممکن است نتواند بطور طبیعی عمل کرده وسطوح بالای کلسیم جیره احتمالا منجر به نقرس شود

سموم مرتبط با نقرس:

علیرغم اینکه مواد سمی بطور وسیعی در طبیعت پخش شده اند ولی بعنوان یک عامل مهم  در کاهش تولید یا بیماری در بیشتر کشورها مورد توجه قرار نگرفته اند. در هر حال مشکلاتی وجود دارند که می تواند ناشی از مواد سمی باشد.

مواد سمی که بطور معمول استفاده شده و به دلیل اشتباه انسانی مسمومیت ایجاد می کنند شامل آنتی بیوتیکها،  انتی کوکسیدیاها،  مواد معدنی، ویتامین ها،  مواد شیمایی کارخانه ها و حشره کشها می باشند .

1-آنتی بیوتیکها مثل سولفانامیدها و امینوگلیکوزیدها توسط کلیه از بدن حذف می گردند و خصوصا مواقعی که محدویت آب وجود دارد بالقوه نفروتوکسیک هستند.

2-مواد معدنی و ویتامین ها مثل کلسیم ، فسفر، سدیم و ویتامین D3 بالقوه برای طیور سمی هستند و جوجه ها احتمالا به خاطر عدم رشد کامل کلیه بیشتر به مسمومیت حساس هستند.

3-ضد عفونی کننده ها و حشره کش ها اگر بر اساس توصیه کارخانه سازنده مصرف شوند بی ضرر هستند. ولی اگر در محاسبه دز اشتباه شود می توانند باعث مسمومیت شوند.

4-دان الوده با مایکو توکسین ها و فیتو توکسین ها (توکسین های گیاهی)می تواند باعث مسمومیت شود.سیترینین، اکراتوکسین و اووسپرین مایکوتوکسینهای نفروتوکسیک هستند ، اگر چه این سموم باعث تغییردر فعالیت  کلیه می شوند ولی ممکن است همیشه منجر به نقرس نشوند.

پیشگیری و کنترل بیماری نقرس :

برای پیشگیری از بروز عوارض نقرس و اوریلتیازیس باید اقدامات زیر صورت گیرد

1. متعادل بودن جیره از لحاظ مواد ترکیبی به ویژه پروتئین و املاح معدنی
2.  تامین آب کافی با ویژگیهای استاندارد
3. جلوگیری از بروز مسمومیت ها و عواملی که باعث ایجاد عوارض کلیوی می گردند
4. در رابطه با تغذیه،درصد کلسیم دان مورد استفاده در پولت تا 16 هفتگی از 1درصد نبایستی بیشتر شود چرا که تغذیه ازدان با کلسیم بالا قبل ازبلوغ جنسی در پولت صدمه جدی به کلیه وارد می کند .
5. درصد فسفر قابل دسترس در دوره رشد باید بین 45 /0 درصد تا55 /. درصد باشد.فسفر ناکافی زمینه را جهت آسیب ناشی از کلسیم بالا به کلیه فراهم می سازد.
6. دان مرحله قبل از تخم گذاری نباید زودتر از 16 هفتگی استفاده شود مگراینکه علایم بلوغ جنسی مثل رشد تاج مشاهده گردد.درصد کلسیم این مرحله در حد 2/5 درصد تا 2/75 درصد کافی می باشد.

ویروس نفریت طیور ( ANV )یک انتروویروس است که روی کلیه اثر می کند و همراه با عوارض کلیوی و وقوع جدی تلفات در آسیا واروپا همراه است.

بررسیهای سرولوژیکی نشان می دهد که در گوشه وکنار دنیا در سرم طیور  وبوقلمون انتی بادی بر علیه ویروس نفریت طیورقابل  شناسایی است.اگر چه در حال حاضر اغلب اطلاعات موجود حاکی از یک نقش تحت بالینی برای ANV   میباشد.

تحقیقات نشان داده تلقیح ویروس نفریت  به طیورسالم باعث التهاب کلیه شده و می تواند منتهی به نقرس گردد.

درمان :

تشکیل رسوب و سنگ مجاری ادرار می تواند به وسیله اسیدی کردن جیره مرتفع و سنگ های موجود در مجاری ادراری به تدریج حل شود.

برای این منظور از کلرور آمونیوم و یا از متیونین استفاده میکنند.

مصرف کلرور آمونیوم باعث مصرف زیاد آب توسط مرغ ها و آبکی شدن مدفوع می گردد.

از سرکه به میزان 6 تا 10 در هزار در آب آشامیدنی استفاده نموده و نتایج خوبی مشاهده شده است.

افزودن ویتامین A  به آب یا دان مرغ های مبتلا نیز توصیه می شود.

وقتی که نقرس به مرحله بروز تلفات میرسد کلیه های اسیب دیده قابل ترمیم نبوده و درمان ممکن است به بعضی پرنده های زنده که هنوز بخشی از کلیه آنها فعالیت طبیعی دارد کمک کند. روش های رایج برای جلو گیری از مرگ و میر ناشی از نقرس در پولت و تخمگذار شامل اسیدی کردن ادرار با هدف حل کردن سنگهای کلیوی و نگهداری بافت کلیه پرندگان اسیب دیده می باشد. بطور آزمایشی رژیم های غذایی شامل امونیوم کلراید، امونیوم سولفات، دی ال متیونین و آنالوگ هیدروکسی متیونین همگی باعث اسیدی کردن ادرار می شوند .

برای گله های دچار مرگ ومیر ناشی از نقرس، امونیوم سولفات و امونیوم کلراید بقرار زیر توصیه شده است:

هفته اول 2.5 کیلو در تن

هفته دوم 5 کیلو در تن

هفته سوم 7.5 کیلو در تن

هفته چهارم 10 کیلو در تن

ممکن است هنگام استفاده از امونیوم کلراید اسهال آبکی بعنوان  یکی ازاثرات جانبی دیده شود.

اگرنتایج مطلوب بعد از 6 تا 4 هفته درمان بدست آمد از کاهش تدریجی استفاده می شود . درهر صورت احتمالا درمان با حدود 5 کیلو در تن ادامه می یابد.

دی ال متیونین وهیدروکسی متیونین(ALIMET) میتواند تا 6 کیلوگرم در تن استفاده شود.

برای تهیه محصولات دامپزشکی و دامپروری ، کتابها و فیلم های آموزشی از قسمت زیر استفاده کنید.