مبارزه با بروسلوز در گاو ، گوسفند و بز

مبارزه با بروسلوز در گاو ، گوسفند و بز
بروسلوز یکی از مهمترین بیماری ها ی مشترک انسان و حیوان میباشد که علایم بالینی آن در حیوانات بیشتر به صورت سقط جنین دیده میشود .این بیماری در انسان چهرههای متفاوت دارد و ممکن است باعث ایجاد انواع مختلف اختلالات در دستگاه ادرای -تناسلی، اندام های حرکتی، سیستم قلبی-عروقی، سیستم عصبی، دستگاه گوارش، سیستم تنفسی و سیستم ایمنی بدن گردد .درمان این بیماری دشوار بوده و در بهترین شرایط حداقل نیاز به دهها روز تجویز آنتیبیوتیک دارد .بروسلوز در ایران بیماری بومی است و آلودگی در همه نقاط کشور دیده میشود و سالانه هزاران نفر در اثر تماس با دام آلوده و یا استفاده از فراوردههای دامی آلوده، مبتلا به بروسلوز میشوند.

ر چند که اساس پیشگیری و کنترل بیماری تب مالت در انسان،به کنترل و ریشهکنی آن در حیوانات مربوط می گردد ولی در عمل مبارزه با بروسلوز در حیوانات بدلیل تعدد گونه ها و بایو تایپ های باکتری عامل بیماری، مخازن و ناقلین متعدد و متنوع آن، مقاومت طولانی مدت عامل بیماری در محیط های مختلؾ پیچیده بوده و کسب موفقیت در کشورها به وضعیت جؽرافیائی آن کشور، وضعیت بیماری در آن منطقه، فرهنگ و وضعیت پرورش دام، همکاری زنجیره ای سازمان های دولتی و دامداران، بنیه علمی و توان عملیاتی آن کشور بستگی دارد.

مبارزه با بروسلوز گاوی , گوسفندی و بزی
بروسلوز گاوی که در اثر باکتری بروسلا آبورتوس ایجاد میشود هر چند که از جنبه بیماری های مشترک نسبت به بروسلوز گوسفندی که در اثر بروسلا ملیتنسیس ایجاد میگردد از اهمیت کمتری برخوردار می باشد .اما خسارات اقتصادی آن در اثر سقط جنین، کاهش تولید شیر و عقیمی و نازایی و از دست رفتن ارزش اقتصادی دا مها بسیار زیاد است .لذا از جنبه اقتصادی از اهمیت زیادی برخودار می باشد .دام ها ی مبتلا به بروسلوز معمولا ا در اولین آبستنی متعاقب آلودگی سقط نموده و در هنگام سقط و تا مدتی پس از آن با دفع ترشحات بشدت آلوده رحمی ، باعث آلودگی محیط ، مزارع و مراتع گردیده و موجب انتشار بیماری و آلودگی سایر حیوانات و انسان میشوند . دفع باکتری از شیر دام های مبتلا به بروسلوز یکی دیگر از را ههای مهم انتشار بیماری است.

رعایت مقررات بهداشتی و قرنطینه ای در گاوداری ها
رعایت اصول امنیت زیستی در دامداری ها از جمله تمیز نمودن و ضدعفونی جایگاه آلوده به محتویات سقطی و زایمانی بوسیله مواد ضدعفونی کننده مناسب، شعله دادن ، جداسازی دام های سقط کرده بطور انفرادی تا تعیین تکلیف نهائی ، دفن یا سوزاندن جنینهای سقط شده، جداسازی دام های زایمان نموده از گله بمدت حداقل یک هفته به منظور پاک شدن ترشحات پس از زایش و در صورت احتمال بروسلوز، کاهش قابل ملاحظه باکتری بروسلا در
محیط و ....

واکسیناسیون در گاوداریها

• گوساله واکسیناسیون سالیانه تمامی گوساله های ماده نابالػ و تکرار آن در زمان بلوغ
  
• واکسیناسیون گوساله های ماده ۴ تا ۲۱ ماهه با واکسن دز کامل آربی ۱۲ یا ایریبا
  
• واکسیناسیون کلیه گاو های ماده اعم از آبستن و ؼیر آبستن با واکسن دز کاهیده آربی ۱۲ یا ایریبا و  تکرار آن هر دو سال یکبار
• لازم به ذکر است که واکسن بروسلوز ایمنی کامل ایجاد نمی نماید .چنانچه دام واکسینه در محیط آلوده به ترشحات سقطی و زایمانی دفع شده از دا مهای مبتلا به بروسلوز، قرار گیرد با شکست سد ایمنی، به بروسلوز مبتلا خواهد شد.
• رعایت زنجیره سرد واکسن از هنگام تحویل واکسن تا زمان تزریق به بدن دام
  
• تکان دادن مداوم شیشه های حاوی واکسن آماده تزریق از هنگام شروع بکار تا پایان کار واکسیناسیون  به منظور دریافت دز واحد در هر راس دام
• هر دز از واکسن دز کامل آربی ۱۲ معادل ۱ میلی لیتر و هر دز از واکسن دز کامل ایریبا معادل ۱ میلی لیتر میباشد که باید بطریق زیرجلدی در ناحیه پشت کتؾ تزریق گردد.
• هر دز از واکسن دز کاهیده آربی ۱۲ یا ایریبا معادل ۱میلی لیتر میباشد که باید بطریق زیرجلدی در ناحیه پشت کتؾ تزریق گردد.
• قبل از واکسیناسیون سلامت ظاهری دام را در نظر داشته و از واکسیناسیون دام های بیمار و تب دار خودداری گردد.
• به منظور پیشگیری از هرگونه سقط مکانیکی متعاقب مایه کوبی در گاوهای آبستن سنگین، در صورت عدم توانائی دامدار در مقید نمودن دام ، از مایه کوبی گاوهای آبستن بالای ۱ ماه خودداری گردد

خون گیری و آزمایش خون

• گوساله های ماده بالای ٤ ماه، تلیسه ها، گاوهای ماده بالػ و گاو نر داشتی با رعایت شرایط و ضوابط بهداشتی، خونگیری انجام می گیرد .
• درگاوداریهای آلوده یا دارای دام راکتور مثبت بروسلوز، خونگیری فقط از دام های ماده بالای ۲۱ ماه اجباری میباشد.
• درگاوداریهای فاقد راکتورمثبت بروسلوز که سق ط جنی ن ناشی از بروسلو ز یا مشکوک به بروسلوز در آنجا گزارش نشده است، خونگیری فقط از گاوهای شیری الزامی می باشد.
• ابتدا تست ؼربالگری رزبنگال جهت تشخیص اولیه بروسلوز انجام و سپس نمونه های رزبنگال مثبت جهت انجام آزمایشات تکمیلی یا تائیدی مجدد اا آزمایش خواهند شد.
• در حال حاضر روش روتین در تشخیص بروسلوز آزمایش سروآگلوتیناسیون رایت و دو مرکاپتو اتانول میباشد و درصورت امکان انجام سایر آزمایشات معتبر، جایگزین مناسب تست تکمیلی سروآگلوتیناسیون رایت و دو مرکاپتو اتانول در تشخیص بروسلوز گاوی، آزمایش الایزای ؼیرمستقیم یا الایزای رقابتی میباشد.
• تفسیر نتایج آزمایشات روتین سروآگلوتیناسیون رایت و دو مرکاپتو اتانول با توجه به سن دام، تاریخ  واکسیناسیون ، نوع واکسن استفاده شده و اطلاع کامل از سابقه بروسلوز در گاوداری و با الگو گرفتن از جدول تفسیر نتایج حاصل از آزمایشات سرولوژیکی، به عهده کارشناس خبره شاغل در بخش مبارزه با بیماری های مشترک انسان و دام می باشد .

از گوساله، تلیسه و گاوی که بر اساس جدول فوق راکتور مشکوک تلقی گردیده ، 3 تا 4 هفته بعد خونگیری مجدد بعمل می آید .چنانچه در این مرحله نتایج آزمایشات تکمیلی همچنان مشکوک گزارش گردد تفسیر نتایج آزمایشات رایت و تو.ام.ای بشرح زیر میباشد.
الف -اگر عیار آزمایش رایت نسبت به مرحله قبل ثابت، افزایش یا احتمالا ا کاهش یابد، ولی عیار آزمایش تو.ام.ای نسبت به مرحله قبل افزایش داشته باشد، دام راکتور مثبت تلقی گردیده و به کشتارگاه اعزام خواهد شد.
ب -اگر در عیار آزمایش رایت افزایش همراه با ثبات عیار آزمایش تو.ام.ای نسبت به مرحله قب ل مشاهده گردید، دام راکتور مثبت تلقی گردیده و به کشتارگاه اعزام خواهد شد.
ج -اگردر عیار آزمایش رایت ثبات یا کاهش همراه با ثبات یا کاهش عیار آزمایش ت و.ام.ای نسبت به مرحله قبل مشاهده گردید دام مشکوک نوبت دوم منظور گردیده و جهت تعیین تکلیؾ نهائی، مرحله سوم خونگیری ( 3 تا ۴ هفته بعد ( لازم می باشد .در مرحله سوم خونگیری چنانچه همراه با کاهش عیار آزمایش رایت مرحله سوم نسبت به مرحله اول عیار آزمایش تو.ام.ای مرحله سوم نسبت به مرحله اول نیز کاهش داشته باشد دام منفی منظور گردیده وضمن رها شدن در داخل گله لازم است نتایج آزمایشات انجام شده در پرونده مربوطه ثبت گردد .ودرغیر این صورت دام راکتور مثبت تلقی گردیده و به کشتارگاه اعزام خواهد شد.
د - اگر در عیار آزمایش رایت افزایش همراه با کاهش عیار آزمایش تو.ام.ای نسبت به مرحله قب ل مشاهده گردید دام مشکوک نوبت دوم منظور گردیده و جهت تعیین تکلیؾ نهائی، مرحله سوم خونگیری ) 3 تا ۴ هفته بعد )لازم می باشد.در مرحله سوم خونگیری چنانچه همراه با کاهش عیار آزمایش رایت مرحله سوم نسبت ب ه مرحل ه اول، عیار آزمایش تو.ام.ای مرحله سوم نسبت به مرحله اول نیز کاهش داشته باشد دام منفی منظور گردیده وضمن رها شدن در داخل گله لازم است نتایج آزمایشات انجام شده در پرونده مربوطه ثبت گردد .ودرغیر این صورت دام راکتور مثبت تلقی گردیده و به کشتارگاه اعزام خواهد شد.

کشتار گاوهای مبتلا

• چنانچه براساس پاسخ آزمایشگاه ، گوساله، تلیسه یا گاوی بعنوان راکتور بروسلوز شناخته شد بلافاصله نشانه گذاری و تحت نظر دامپزشکی در محلی کاملاا مجزا از سایر دام ها نگهداری و حداکثر ظرف مدت ۲۱ روز پس از نشانه گذاری به کشتارگاه اعزام خواهد شد .
• چنانچه براساس پاسخ آزمایشگاه ، از نمونه های مرضی ارسال شده به آزمایشگاه باکتری بروسلا جدا سازی و شناسائی گردید، تلیسه یا گاو آلوده در اسرع وقت نشانه گذاری و تحت نظر دامپزشکی در محلی کاملا مجزا از سایر دام ها نگهداری و حداکثر ظرؾ مدت ۴0 ساعت پس از نشانه گذاری به کشتارگاه اعزام خواهد شد.
• در یکی از کشتارگاههای مورد تایید سازمان در پایان کشتار روزانه تحت نظ ارت باز رس بهداشت ی کشتارگاه و نماینده اداره کل دامپزشکی استان، دام بروسلوزی کشتار میگردد .کشتارگاه موظؾ است در همان رو ز اسنا د مربوطه را گواهی و امضاء نموده و به نماینده اداره کل دامپزشکی استان تحویل نماید .بدیهی است کادر بازرس بهداشتی شاؼل باید بطور جدی اصول ایمنی فردی و استفاده از تجهیزات حفاظت فردی را در طی این مرحله
  رعایت نمایند.
• پس از ضبط کامل اندام های ادراری و تناسلی، جنین، پستان، کبد، طحال،ؼدد لنفاوی، روده ها و ریه ها و نظارت بر معدوم سازی آنها بطریق بهداشتی چنانچه قلب و لاشه دام های مورد نظر توسط بازرس بهداشتی در کشتارگاه قابل مصرؾ تشخیص داده شوند در اختیار مصرؾ کننده قرار خواهد گرفت.

بروسلوز در گوسفند و بز
بروسلوز گوسفندی و بزی که بیشتر در اثر باکتری بروسلا ملیتنسیس ایجاد میشود از نظر بیماری های مشترک اهمیت زیادی دارد و بیشتر موارد بروسلوز انسانی در جهان را شامل میگردد .همچنین این بیماری به سبب سقط جنین های گسترده در گوسفند و بز و ایجاد خسارات اقتصادی هنگفت از جنبه اقتصادی نیز مورد توجه می باشد.

واکسیناسیون گوسفند و بز

• جهت پیشگیری از بروسلوز در گوسفند و بز واکسیناسیون سالیانه تمامی بره ها و بزؼاله های ماده نابالغ و تکرار آن در زمان بلوغ
• تمامی بره و بزغاله های ماده بالای 3 ماه تا یک ماه قبل از جفت گیری ) ترجیح اا 3 تا 0 ماه ( با واکسن دز کامل رو.وان بروش زیر جلدی یا قطره چشمی مایه کوبی میشوند.
• گوسفندان و بزهای بال غ ماده با اولویت واکسیناسیون بصورت دو سالانه با واکسن دز کاهیده رو.وان بروش تزریقی یا با واکسن دز کامل رو.وان بروش قطره چشمی مایه کوبی میشوند.
• مایه کوبی دام های نر پرواری ممنوع بوده و مایه کوبی دام های نر داشتی الزامی نمیباشد 
• هر دوز کامل واکسن رو-وان معادل یک میلی لیتر بوده که در زیر پوست ناحیه پشت کتؾ بره وبزغاله تزریق میگردد.
• هر دوز کاهیده واکسن رو-وان معادل یک میلی لیتر بوده که در زیر پوست ناحیه پشت کتؾ گوسفند و بز تزریق میگردد.
• هر دز واکسن قطره چشمی رو-وان معادل یک قطره بوده که داخل چشم بره ، بزؼاله، گوسفند و بز چکانده میشود.
• واکسیناسیون دام های آبستن ) بجزء دا مهای آبستن نزدیک به زایش ( با واکسن رو-وان اعم از تزریقی و قطره چشمی ممنوع بوده و لازم است قبل از واکسیناسیون با در نظر گرفتن وضعیت گله و سلامت ظاهری دام از واکسیناسیون دام های آبستن و بیمار خودداری بعمل آید.
• زمان مناسب جهت واکسیناسیون دام های بالػ ، آواخر آبستنی ) ۱ هفته مانده به زایش ) و بعد از زایش تا قبل از جفت گیری می یاشد .

تست و کشتار

• روش شناسائی دام مبتلا در جمعیت گوسفند و بز از طریق کشت میکربی جنین سقط شده، شیر وترشحات رحمی و پی.سی.آر امکان پذیر میباشد.
• تشخیص دام مبتلا از طریق کشت میکربی و پی.سی.آر محدود به موارد انفرادی بوده و در حجم وسیع در حال حاضر امکان پذیر نمیباشد.
• آزمایش اولیه در تشخیص بروسلوز گوسفندی تست ؼربالی رزبنگال می باشد.
  
• آزمایشات تکمیلی مناسب در تشخیص بروسلوز گوسفندی، به ترتیب اولویت و بر حسب امکانات موجود شامل آزمایش ثبوت مکمل ، آزمایش الایزای غیرمستقیم یا الایزای رقابتی و رزبنگال مودیفیه شده میباشد.
• روش شناسائی دام رآکتور در جمعیت گوسفند و بز غیر واکسینه و یا گوسفند و بزی که ب یش از یکسال از زمان واکسیناسیون بروسلوز آنها گذشته باشد، ازطریق آزمایشات سروآگلوتیناسیون رایت و دو مرکاپتو اتانول ، طبق جدول زیرانجام پذیر است .

برای تهیه محصولات دامپزشکی و دامپروری ، کتابها و فیلم های آموزشی از قسمت زیر استفاده کنید.