آبله در کبوتر
( pox )
بیماری آبله کبوتر، یا اپی تلیومای واگیر، یا دیفتریا، بیماری ویروسی واگیرداری است که کبوترها را مبتلا می سازد، بیماری در انگلستان و مناطقی از جهان بومی (انزوتیک) است. این بیماری مخصوصا در جوجه کبوترها شایع است.
عامل :
عامل این بیماری، ویروس آبله کبوتر است و باید افزود که در پرندگان چهارگونه ویروس آبله وجود دارد که عبارتند از:
- آبله ماکیان،
- آبله بوقلمون،
- آبله قناری
- آبله کبوتر.
ویروس های خانواده پوکس ویریده (Pox viridea) جنس آوی پاکس ویروس (Avipox virus) ویروس آبله کبوتر ( Borreliota columbea )
سالهاست که آبله پرندگان شناخته شده است . در ابتدا آنرا یک بیماری منحصر از سایر بیماریها می دانستند.
ملاحظه شده در پرندگانی که به صورت گروهی در یک مکان نگهداری می شوند بیماری بروز می کند . آبله پرندگان شبیه آبله سایر پستانداران و ا نسان است . مانند آنها زخم هایی ایجاد می کند ولی به انسان و سایر پستانداران سرایت نمی کند . شدت بیماری بر حسب نوع میزبان متفاوت است . بعضی از آنها در نوع به خصوصی خطرناکتر هستند و در بعضی دیگر حتی قادر به ایجاد بیماری نیستند و یا اگر پرنده ای به آن مبتلا شود در آن امنیت ایجاد می کند . تحریک و تولید آنتی بادی بستگی به نوع ویروس دارد . پرندگانی که به بیماری مبتلا می شوند ، پس از بهبودی ، امنیت دائمی کسب می کنند . بعضی از انواع ، حتی به حالت خفیف بیماری مبتلا می شوند و امنیت بر ضد یک یا چند نوع آبله پیدا می کنند . مثلا " نوع کبوتری ، هم کبوتر و هم قناری را از ابتلای به آبله حفظ می کند . ویروس قناری که بیماری شدید با تلفات زیاد در قناری تولید می کند ، در کبوتر و سایر پرندگان بیماری شدیدی ایجاد نمی کند و در مقابل امنیت بسیار خوبی در کبوتر و سایر طیور به وجود می آورد.
در این بیماری، به خصوص کبوترهای جوان ممکن است به زودی به شکل حاد بیماری مبتلا شوند و ظرف مدت نسبتا کوتاه، شماری از آنها تلف شود. درهر صورت پرندگان مبتلا، عوارضی چون بی اشتهایی، بی حالی، کسالت و کاهش وزن را نشان می دهند. وقتی آبله در یک گله شایع شود، معمولا بیش از ۹۰ درصد کبوتران را مبتلا می کند و آنهایی که جان سالم به در می برند، برای یک سال یا بیشتر در مقابل این بیماری مصون می شوند؛ اما در شکل حاد آبله، ضایعات پس از ۳ تا ۴ هفته ظاهر می شود.
انتقال :
دوره کمون یا نهفتگی این بیماری در کبوترها معمولا یک هفته است، ولی از ۴ تا ۱۴ روز متغیر است. جوجه کبوترها در بیشتر موارد توسط والدین به ظاهر سالم خود که ناقل ویروس اند یا توسط پشه ها و انگل های مکنده خون به آبله مبتلا می شوند.
علائم کلینیکی بیماری آبله :
دوره نهفته بیماری از چهار تا چهارده روز متفاوت است، اما معمولا یک هفته به طول می انجامد، جوجه ها به وسیله والدین خود الوده می شوند که به عنوان حاملان به ظاهر سالم بیماری مطرح می باشند. پشه ها و دیگر انگل های خونخوار نیز ممکن است نقشی در انتقال بیماری داشته باشند.
ضایعات آبله در کبوترها معمولا به دو شکل پوستی و دیفتریایی مشخص می شود.
این بیماری دو نوع علامت دارد:
۱-علائم پوستی
۲-علائم درونی (شکل دیفتریایی )
علائم پوستی
آبله ابتدا پوست و اعضا زیر پوست سر و حفره های مربوطه را آلوده می کند . .ویروس در سلولهای پوست ، رشد نموده و تکثیر می شود . سپس آنها را تخریب کرده ، می ترکاند و در نتیجه ، ترشح لنف را تحریک می کند .
ضایعات آبله معمولا در مناطق بدون پر بدن، به ویژه اطراف چشم ها و دهان و مناطق کراتینه مانند پاهای کبوترها ظاهر می شود. در طی چند روز ضایعات توسعه می یابد و ممکن است به هم متصل شوند. پرندگان مبتلا کم غذا شده، بی حال و کسل می شوند و وزن کم میکنند و ممکن است در شکل حاد تعدادی از آنها مخصوصا جوان ترها تلف شوند.
زخم های پوست متورم می شوند و حالت طاول به خود می گیرند که به اندازه های مختلف و جدا از هم قرار می گیرند . طاولها پر از مایع و مملو از ویروس می باشند . پس از ترکیدن تاول ها پوست روی آنها زرد رنگ و نکروتیک می گردد . این زخم ها در اثر آلودگی ثانویه متورم و شکل زگیل به خود می گیرند و گاهی نیز زخم ها در اثر آلودگی باکتریها باعث نکروز می گردد.
ترشحات چشمها ، پلکها را بهم می چسباند و پرنده نابینا می شود . گاهی نیز هجوم خون شدید در چشم بوجود می آید . تورم پلک چشم یک حالت پف کرده به چشم میدهد و ترشحات صاف از چشم جاری میگردد . پلک سوم به طرف وسط چشم کشی ده می شود . به طوری که نصف آن بسته به نظر میرسد . پرهای اطراف سرغالبا آلوده و کثیف می شوند . اشتها کم و گاهی به کلی قطع میگردد . با این حال اشتها در بعضی از پرندگان طبیعی می ماند . ولی در عرض چند روز ممکن است تمامی جمعیت پرنده ها در یک مکان نگهداری آلوده شوند . چشم آنهایی که از همه زودتر مبتلا می شوند دارای ترشحات غلیظ و چرکی است . همچنین زخم هایی در نزدیک بینی و منقار و سایر نواحی نرم تولید می شود که در کبوتر و قناری مشابه آنها در روی پا و گاهی بال نیز ایجاد می شود . پس از اینکه پوست روی زخم ها افتاد ، جای آنها باقی می ماند . گاهی این زخمها در دهان ، حنجره و قسمت های مخاطی دیده می شود که سفید رنگ و متورم است.
گاهی لایه هایی از سلولهای مرده به وجود آمده و حالت دیفتریک به خود میگیرد . سپس با انباشتگی و بهم پیوستگی سلولها مخاط ورق ورق می شود و کنده شده و می افتد و زیر آنها نسوج تازه و قرمز رنگ نمایان میگردد. موقعی که زخم آبله در حنجره ایجاد می شود ، نفس کشیدن پرنده مشکل میگردد . اغلب نفس نفس می زند . این حالت همزمان با ورود ویروس در خون ایجاد می شود ولی اگر شدت ویروس و یا مقدار آن زیاد باشد پرنده تلف میگردد. اکثرا شدت و یروس زیاد نیست و در نتیجه مرگ کمتر اتفاق می افتد . در حالات شدید آبله در قناری ، ویروس در داخل سلول رشد کرده و تکثیر می شود . در نتیجه در نسوج داخل و همچنین در
پوست و مخاطات ، ترشحاتی که گاهی صاف و زمانی خونی است بوجود می آید . در ضمن تورم ریه هم دیده می شود.
علائم درونی (شکل دیفتریایی )
در این شکل، دانه های شفاف و کمی برجسته روی سطح داخل دهان و حلق ظاهر می شوند. این دانه ها به سرعت توسعه می یابند و پنیری شکل می شوند و رنگ آنها به زردی می گراید. تعداد زیادی از این دانه ها به هم می پیوندند و تشکیل پوسته ای می دهند که اگر کنده شود اثر زخم و خونریزی باقی می گذارد. از آنجا که ضایعات در دهان و حلق و نای قرار دارند، باعث تنفس صدادار می شوند و چنانچه غشاهای دیفتریایی سریعا برطرف نگردد، به مرگ کبوتر بر اثر خفگی می انجامد.
تشخیص آبله
• مشاهده علایم درمانگاهی
• تزریق سوسپانسیون و ضایعات بافتی روی غشای الانتوییک جنین ۱۰ روزه مرغ و جداکردن ویروس عامل
• استفاده از میکروسکوپ الکترونی
• آزمایش های بافت شناسی ضایعات بافتی
تشخیص تفریقی :
این بیماری را نباید با تریکوموناس اشتباه گرفت.در بیماری تریکوموناس دانه های زرد رنگی در گلو و دهان کبوتر پدید می آید که درمان آن توسط مترونیدازول انجام می گیرد.
نباید با کاندیدیاز یا علایم کمبود ویتامین آ اشتباه شود. در این بیماری ممکن است عفونت هایی با عوامل مختلف نیز صورت گیرد. در حالت مزمن، ضایعات دانه ای پوست ممکن است با نئوپلاسم ها اشتباه شود.
پیشگیری:
پیشگیری به شکل واکسیناسیون ، بهترین روش کنترل بیماری است .
علی رغم ساخته شدن واکسن ضد آبله برای کبوترها، به علت نداشتن متقاضی کافی برای واکسینه کردن این پرندگان، این واکسن تولید نمی شود و در بازار موجود نیست. واکسن آبله کبوتر به مدت یک سال پرنده را از ابتلا به آبله مصون می کند. بهترین سن واکسیناسیون کبوترها بر ضد آبله، هشت هفتگی است. چنانچه واکسن آبله کبوتر موجود باشد، می توان برای انجام عمل واکسیناسیون، چند پر جلوی سینه آن را کند و قطراتی از واکسن را در محل سوراخ پرهای کنده شد چکاند. هم چنین می توان با خراش دادن پوست زیر بالها، واکسن را در محل خراش چکاند.
درمان
از آن جا که آبله یک بیماری ویروسی است، هیچ درمانی برای آن وجود ندارد و لذا باید دوره بیماری طی شود. چنانچه ضایعات آبله کنده شود، ویروس آبله به نقاط دیگر پوست بدن پراکنده می شود و موجب افزایش ضایعات می شود. برخی افراد تلاش می کنند با محلول تنتورید با غلظت کمتر از یک درصد یا با گلیسرین یده بثورات ناشی از آبله را جدا کنند. برخی هم میگویند اگر غشاهای ایجاد شده، در دهان و حلق با وسیله ای مناسب خارج شود و روی زخم ها ضد عفونی شود، بثورات دیفتریایی دهان و حلق که ممکن است به خفه شدن پرنده بینجامد، از بین می رود. اما بهتر است کبوترهای بسیار آلوده از گله حذف شوند و بقیه تحت مراقبت خاص قرار گیرند. معمولا بیمارهای ویروسی، عفونت ها ثانویه باکتریایی را به همراه خواهند داشت. بنابراین به محض تشخیص آبله یا یک بیماری ویروسی دیگر، بهتر است از یک آنتی بیوتیک وسیع الطیف به همراه مولتی ویتامین در آب آشامیدنی کبوترها استفاده شود.
در هنگام بروز چنین بیماری ها، معمولا اشتهای پرنده کم می شود و کم غذاخوردن باعث کاهش مقاومت بدن در مقابل بیماری ویروسی یا عفونت ثانویه می شود. بنابراین باید با نم دار کردن خوراک کبوتر، خوردن غذا توسط آن را آسان کرد. توصیه می شود جایگاه کبوترها مرتبا با یک محلول مناسب؛ مثل پرمنگنات پتاسیم ضد عفونی شود تا از گسترش بیماری جلوگیری شود.
vetshoop.ir
اپلیکیشن موبایل دامپزشک همراه
برای تهیه محصولات دامپزشکی و دامپروری ، کتابها و فیلم های آموزشی از قسمت زیر استفاده کنید.
